Едиториjал

Идните години може многу повеќе да боли

Нина Нинеска-Фиданоска

Министерот за финансии, Зоран Ставрески, спокојно ја дочека Нова година и божикните празници. Со благослов од пратениците од владејачкото мнозинство и без „здодевните“ опозиционери кои единствено знаат да прашуваат како и зошто ќе се трошат народните пари, првиот финансиер уште пред почетокот на годинава успеа да ја „натокми“ државната каса со значајни 290 милиони евра од странски кредити. Овие пари само што не пристигнале на македонското државно конто, па министерот има големи причини за задоволство од комоцијата што му ја дава солидната финансиска покриеност со која стартува буџетот за 2013.

Ефектот на „радост“ кај владиниот врв за навреме изгласаниот буџет и странските задолжувања, покрај дамката што ја носат случувањата од 24 декември, датум што веќе беше прогласен за „црн понеделник“, можеби ќе ја помати и денешниот одлив на 183 милиони евра за еврообврзницата, која достасува за наплата. Пред неколку дена од Министерството за финансии потврдија дека исплатата на еврообврзницата сега е осигурана, откако се обезбеди собраниска верификација за буџетот и за странските заеми. Инаку, случајно или не, Владата денес планира на домашниот пазар да се задолжи за околу 127 милиони евра.

Значи, дури и даноците да потфрлат, прогнози што воопшто не се далеку од реалноста, ако се има предвид економската криза која ги притиска компаниите и граѓанството, пари во буџетот, барем на стартот, сигурно ќе има. Пари се неопходни, бидејќи Владата зацрта оваа година да ги зголеми пензиите, и тоа почнувајќи од март, потоа социјалните надоместоци, а и спомениците и барокот треба да продолжат со „предвидената динамика“.

Кон крајот на минатата година, кога буџетската приказна почна да зоврива и да добива драматични размери, многумина тврдеа дека за Владата е најбитно навремено усвојување на буџетот, бидејќи во спротивно државата не можела да функционира. Сега станува малку појасно дека странските кредити, сепак, и' биле побитни, бидејќи токму тие ќе го осигураат финансирањето на вака испланираната и скроена државна каса. А во неа, за волја на вистината, можат да се пронајдат ставки чие бришење ќе беше рационален економски потег, како што, впрочем, направија многу други европски држави. Математиките на социјалдемократите покажаа дека ако се примени тој рецепт на редуцирање, буџетските расходи ќе можеа да се олеснат за околу 204 милиони евра. Наведоа и конкретни позиции каде што нема многу да „боли“ ако се пресечат, а како такви ги препознаа трошоците за владино рекламирање, за „Скопје 2014“, за мебел, за возила, за непотребни патувања... тврдејќи притоа дека овој модел нема да им наштети на планираните зголемувања на пензиите и на социјалните издатоци, ниту на субвенциите и на платите на административците. Затоа и инсистираа задолжувањата малку да забават и да се заменат со одговорно водење на фискалната политика. Сега веќе го имаме пред себе епилогот од ваквото упорно опозициско барање, а тоа е длабоката политичка криза.

Сепак, и натаму остануваат да бидат актуелни дебатите за тоа како Владата успеа толку лесно да ја обезбеди оваа странска кредитна финансиска поддршка од цели 290 милиони евра и тоа во временска отсечка што се смета за предизборна, исто како што во 2011 година се обезбеди кредитната линија од 220 милиони евра од Меѓународниот монетарен фонд, на само неколку месеци пред вонредните парламентарни избори. Кои и да се мотивите на светските финансиери, јавноста овде секако дека многу повеќе ја интересира како во годините пред нас ќе се враќаат позајмените пари. Кредитот од Дојче банк во износ од 250 милиони евра ќе се отплаќа во два дела и тоа првиот после пет, а вториот по седум години. Или, 220 милиони евра од ММФ стасуваат за плаќање од средината на 2014 година и треба целосно да се исплатат до јуни 2016 година. Можеби некому овие рокови сега му изгледаат доволно далеку, но кредиторите секако дека ќе дојдат по своите средства. Ручекот никогаш не е бесплатен, ова е девизата на која во Владата веројатно не и' го посветија потребното внимание. Домаќинското трошење сега можеби ќе беше поевтино од цената на зголемените долгови што ќе биде поболна и ќе стигне во наредните години!