Мое ќоше

Слуги на лагата и��и на вистината

Ерол Ризаов

Колку се подготвени Владата и новинарите да создадат амбиент за самостојни и одговорни медиуми

И годинава, како на парастос на одамна покојниот, се изнаплачевме и се изнаприкажавме на кое дереџе се македонските медиуми и новинарство. Постојано како Амиши се прашуваме има ли спас од власта и од самите нас. Иако добро го знаеме патот до слободата, уште се думаме како се стасува до таму и кој треба да го изоди. Ако ги прашате уредниците, новинарите и власта дали воопшто се можни во Македонија слободни медиуми со професионална и самостојна уредувачка политика според високи европски стандарди, ќе добиете одговор дека не само што се можни, туку тие одамна постојат и егзистираат... Секој од свој агол ги гледа своите новинарски високи дострели и туѓите стрмоглави падови. Ако, пак, се потпрете на сопствениот и на општиот впечаток во државата и на она како другите гледаат на нас, лесно ќе видите, освен ако не сте ептен партиски инфицирани, дека тонеме длабоко на срамни позиции блиску до земјите каде што има ригидни режими и диктатури.

Уште непочнат, заврши дијалогот меѓу Здружението на новинари и Владата. Претставниците на Владата седнаа на заедничка маса со новинарите од немајкаде колку да ги задоволат формално барањата и „притисоците“ на ЕУ демек еве дебатираат со новинарите за декриминализација и поголеми слободи и независност. А, всушност, убедени се дека Македонија се гуши од преголема медиумска слобода, која поминува во анархија. Новинарите, пак, кои преку еснафската организација не' застапуваат, наивно помислија дека мачките ќе престанат да јадат глувци и небаре по тешки и мачни преговори спектакуларно ќе склопат мировен договор меѓу две природно спротивставени страни откако постои светот и векот. Македонската влада веќе не се ни соочува со некаква жестока медиумска спротивставеност и критика. Не и' е потребна подлабока медиумска контрола. Таа тоа го оствари во целост, освен уште кај неколку мали исклучоци, кои повеќе спаѓаат во фолклор отколку што имаат пресудно влијание.

Добро е што конечно во Здружението на новинари сфатија дека преговори со такви стартни позиции и сфаќања за новинарството воопшто не се можни. Новинарите, дефинитивно, немаат друг избор освен да бидат слуги на вистината или на лагата. Поделба присутна откако постои и новинарството.

Основниот проблем е во поимањето на демократијата и во нерегуларниот медиумски пазар, кој го инсталираа сите македонски власти, кој повеќе кој помалку. Иако не мислам дека со Закон или некаква одлука се создава демократски амбиент и слободни медиуми, сепак чинам дека ни е потребен добар закон за медиуми, кој може да помогне и да отвори некои патишта за подобра регулација на медиумскиот пазар. Ама, законот не треба да се подготвува во владините кабинети и министерства. Тоа би требало да биде првиот гест на добра волја од страна на Владата, која има сериозен проблем со својот демократски капацитет. Владата треба да предложи законот да го подготват невладини организации, угледни правни експерти, комуниколози и новинари во консултации со европските институции и ОБСЕ и според стандарди и критеруми кои се соодветни и применливи во Македонија. Стана сосема очигледно дека не се доволни само Уставот и уставните гаранции за слобода. Во изминатите 20 години се намножија многу работи во медиумската сфера кои треба да се регулираат и со закон. Мнозинството новинари и Здружението на новинари и синдикатите оправдано стравуваат од закон што би го донела оваа влада бидејќи таа не ги почитува ни постојните закони.

Втората работа која треба да ја направи Владата е да ги прекине корупциските кампањи и да донесе критеруми за финансиска поддршка на медиумите кои имаат општествена оправданост и пошироко значење. Тоа би бил првиот вистински придонес на владата за создавање демократски амбиент. Експресната декриминализација и стопирање на драконските казни е само мал придонес дека се движиме во правилна насока.

Што мислите има ли оваа Влада самодоверба да им предложи вакво нешто на новинарите и на македонската јавност и тоа денес храбро да му го соопшти на Штефан Филе, кој доаѓа од Брисел да праша до кај стигнавме со новинарските слободи. Човекот ќе праша иако го знае одговорот. Таков е редот.