Анализа

Чекор напред, два чекори назад

Огнен Малески

Една од најпогубните делби која стана наше секојдневје е онаа на „предавници“ и на „патриоти“, која најнапред беше врзана за одбраната на уставното име на нашата држава, но која полека добива епски размери

Ако насловот однекаде ви звучи познат, да ве потсетам дека тој е позајмен од некогаш важното (а денес ирелевантно) критичко дело за продлабочување на марксистичката наобразба, излезено од перото на другарот Владимир Илич Ленин, а кој според мене доста сликовито ја одразува линијата по која се движи македонското општество во периодов на дводецениска транзиција. Тоа, инаку, е период кој е јасно препознатлив по перманентна борба меѓу „комуњарите“ и „внатрешните македонски револуционери/комитите“, во континуирана спрега со „балистите“. Термини кои партиските спин-доктори константно ги пласираат преку секојдневниот уличен/кафеански политички жаргон со цел да се зајакне меѓусебната нетолеранција, омраза и недоверба кон политичките неистомисленици, односно „непријателите“.

Цик-цак линијата на македонскиот кардиограм јасно ги покажува подемите и падовите во сите сегменти на општеството од политиката и економијата, па се' до културата и спортот. На пример, само што ќе помислиме дека го решивме проблемот со организирање фер и демократски избори по европски стандарди, или дека и' тргна на економијата, дека Македонија е балкански лидер во слободата на медиумите и во областа на човековите права, или дека со митото и корупцијата енергично ќе се справиме, а судството, конечно, ќе го средиме, ќе следуваат лошо организирани избори, сериозни економски потреси, меѓуетнички тензии, сериозно нарушување на слободата на медиумите, милионски афери, трагикомични судски одлуки и слично. За сериозноста на симптомите на хронична тахикардија, која ако правилно не се лекува, може да биде загрозувачка за животот, сликовито говорат и подемите и падовите во наворешната политика и тоа во сите сегменти, од односите со соседите до реализацијата на стратегиските определби - членство во ЕУ и во НАТО.

За жал, една од најпогубните делби која стана наше секојдневје е онаа на „предавници“ и на „патриоти“, која најнапред беше врзана за одбраната на уставното име на нашата држава, но која полека добива епски размери на борба за опстанок на македонскиот народ, нацијата, јазикот, културата итн. Да не е трагична и погубна за интересите на државата, би можеле лесно да минеме преку неа, квалификувајќи ја како дел од локалниот политички фолклор, типичен за балканскиот/медитеранскиот менталитет кој, меѓу другото, го карактеризира пренагласена афектација. Под целосна морална и кривична одговорност изјавувам дека работејќи дваесетина година близу до врвните македонски политичари од сите политички провиниенции и етникуми, ниту еднаш не сретнав некого кој на каков било начин би го заслужил епитетот „предавник“. За елоквенцијата, компетенцијата или моралните квалитети на некои од нив можеби и има простор за дискусија, но тоа се работи за други колумни. Ниту приказните за политичари кои работат под диктат на Белград, Софија, Атина, Тирана, Вашингтон, Брисел и да не ги редам други престолнини, ниту времето ниту креаторите на аферите не ги поткрепија со аргумент верификувани од институциите или, пак, од јавноста. Навистина, постоеле и секогаш ќе постојат различни или, пак, дијаметрално спротивни гледишта и политики за решавање одредени проблеми, вклучувајќи го и оној најболнот - врзан за спорот наметнат од јужниот сосед, но сите тие тргнувале во основа од една и единствена заложба во поглед на афирмацијата на државата и на нејзиното уставно име, името на народот, нацијата и националните атрибути. А за тоа дали таквите политички стојалишта и одлуки биле или, пак, се исправни, на краток рок дилемата ја разрешуваат гласачите на демократски организирани избори, а на подолг, единствениот општоприфатен критериум - времето, односно историјата. Затоа, играњето со јазикот на омразата, објавувањето на потерници на татковци и деца, злоупотребата на медиумите во функција на краткорочни политички (изборни?) поени, мора час поскоро да престане пред фигуративно, но и буквално, да не ги видиме првите жртви.

Вториот проблем кој долгорочно може да остави уште посериозни негативни ефекти е стигматизацијата на консензусот и компромисот, било околу некој внатрешен или, пак, меѓународен спор/конфликт, како најбезболен метод од кој профитот е заеднички. Всушност, имам впечаток дека свесно се прескокнува фактот дека Република Македонија, како на внатрешен така и на меѓународен план, своите највисоки дострели ги имаше токму во периодите кога „едните“, „другите“, „третите“ и „петите/шестите“, манифестираа единство во намерата да реализираат одредена стратегиска цел (независноста на државата, Охридскиот договор, членството во европските и евроатлантските интеграции и др.). Такво единство, консензус, односно внатрешен компромис, ни е одамна потребен и околу градењето на стратегијата за решавањето на фамозниот спор, брзиот влез во НАТО и почнувањето на преговорите со ЕУ. Повеќе од јасно е дека вовлекувањето на ова прашање со нагласени дисонантни тонови во политички кампањи (редовни или предизборни) само и' штети на внатрешната кохезија во државата, како и на нејзината меѓународна позиција.

Но, се чини, не е се' така црно. Да издржиме само уште малку. Се гледа некое светло на крајот на тунелот, и тоа, по се' изгледа, не се светла на локомотива што се движи кон нас. Имено, за една недела почнува Европското првенство во фудбал. Предозирање со фудбал, во комбинација со умерена консумација турски серии, може да има мошне благопријатен ефект врз нервнот систем на поединецот, но и на нацијата во целина, што како краен резултат може да доведе до смирување на вжештената политичка атмосфера и донесување (по)разумни заклучоции решенија, барем кога станува збор за овој „проблем над сите проблеми“.

П.С. Иако искуството вели друго, и натаму упорно верувам дека треба да им дадеме шанса на институциите независно, без влијаниија и мешање однадвор, да испитаат дали и евентуално кој ги прекршил правилата на чување државна тајна. Она што ме збунува е: а за која државна тајна станува збор? Па предлогот на Нимиц го имаа нашиот јужен сосед, еден куп влијателни држави и меѓународни владини и невладини организации и институции, а згора на сето до збор беше преведен и публикуван во нашите медиуми. Дали фактот што некој службеник/дипломат во МНР во 2005 година по инерција, следејќи ги штурите процедури, на некој документ му ставил печат со ознака државна тајна или строго доверливо е порелевантен од (пр)оцената на тогашното државно раководство дека јавноста треба да се запознае со него?! Како човек кој дваесет и кусур години го јадел лебот на државен службеник, високо ги почитувам формата и процедурите, но длабоко сум убеден дека секогаш треба да и' се даде предност на суштината.

(Авторот е поранешен дипломат)