Едиторијал

Рејтингот, успех или тапкање во место

Соња Маџовска

Голем успех или тапкање во место. Како да се гледа на потврдувањето на стабилниот кредитен рејтинг ББ/Б на Македонија од страна на реномираната кредитната рејтинг-агенција „Стандард и Пурс“.

Успехот не може да се нарече голем, но добро е тоа што во услови на постојана неизвесност на европските пазари, поради случувањата во Грција, кога секој ден рејтинг-агенциите објавуваат намалени оценки на земјите и на банките, нашиот останал непроменет. Односно не се намалил.

Во изминатава година суперрејтинзите, односно оценките со три ААА, ги намалија и Франција, Словенија, Италија, Португалија, Австрија, Кипар, Словачка, Шпанија.

Потврдата за нашиот рејтинг значи дека економските политики не се подобриле, но не се ни влошиле. Ова е сигнал и за меѓународните пазари. Кредитниот рејтинг значи детерминирање на ставката на задолжување. Односно по која каматна стапка може да се задолжува земјата. Колку е повисок рејтингот толку е пониска каматата. Каматните стапки по кои се задолжува една земја најчесто се повисоки од тоа што го носи кредитниот рејтинг, затоа што тука влегува плус и ризикот на земјата. Со оглед на тоа што основните камати се ниски, а на последното задолжување каматата по која се задолжи Владата кај Дојче банк со 250 милиони евра изнесува 6,8 отсто, тоа значи дека ризикот на земјава е проценет на околу 6 проценти. Главното прашање сега е како ќе ги троши Владата овие пари, дали има простор да влегува во нови долгови. И како ќе ги враќа парите кога ќе стасаат за наплата.

Државата во последнава година на меѓународните пазари позајми повеќе од 700 милиони евра, а во меѓувреме не престануваат и позајмиците на домашниот пазар. За пет месеци годинава Владата со записи зајмила 650 милиони евра, во исто време вратила 500, што значи нето задолжувањето на домашниот пазар е околу 150 милиони евра.

Со сите овие задолжувања, владиниот долг моментно зафаќа околу 27 од БДП, но Европската комисија пред извесно време излезе со процена дека тој годинава ќе се искачи за пет процентни поени, што е далеку повеќе од економскиот раст што може да го оствари земјава.

Радоста всушност од потврдувањето на македонскиот стабилен кредитен рејтинг ја помати прогнозата што „Стандард и пурс“ ја даде за економскиот раст. Тие очекуваат македонската економија годинава да забави и ни предвидуваат раст од само 1,5 отсто. Владата очекува за годинава раст од 2,5 отсто, а Народна банка на Македонија и ММФ до 2 проценти. Тоа пак значи дека растот е далеку помал од брзината на задолжување на земјава и од каматите по кој се задолжуваме.

Позајмените пари од домашните инвеститори брзо стигнуваат за наплата, со оглед на тоа што записите што се издаваат повеќето се на три или шест месеци. За нив каматата е околу 4 отсто. Проблем може да настане кога ќе се поклопат враќањата на долговите и кон домашните и кон меѓународните кредитори. Дали тогаш државата ќе има моќ да ги враќа натрупаните долгови или ќе мора со нови позајмици да ги сервисира старите, како што веќе се случува.

Проблемот со задолжувањата нема крај. Позната е изреката дека нема бесплатен ручек, тој кога-тогаш стигнува за наплата. Но, според аналитичарите, ако веќе државата се задолжува, тие пари најдобро е да ги искористи за капитални инвестиции, за проекти што предвидуваат поголем поврат од каматната стапка што се плаќа на заемот, и ќе донесат нови вработувања. Само таквите задолжувања за аналитичарите се оправдани, се' друго значи одложување на проблемите за некои идни генерации.