Мое ќоше

Во долгови до гуша

Ерол Ризаов

Во Македонија задолжувањето се смета за успех

М��нистерот за финансии Зоран Ставрески обелодени голем успех на Република Македонија. Успеавме да се задолжиме за уште 250 милиони евра многу, многу поволно. Да ти е мерак да земеш купишта пари, онака бадијала, за 6,83 отсто годишна камата. Моќната Дојче банка препознала во нас арен и редовен муштерија, па го одврзала ќесето. Владата која одлучи пак да се задолжиме, ова го вика: „сме имале добро реноме“. Аферим. А, народот вели: на голем срам и мака е тој што зајми. А, на уште поголема мака е тој што треба да ги врати парите. Кај нас е така, едни зајмат и трошат, други враќаат и штедат. Тие што трошат туѓи пари се богати, а тие што враќаат туѓи долгови живеат во беда и мизерија.

Секогаш кога се задолжува човек или држава, сеедно, има две значајни работи кои мораат да се имаат предвид. Прво, зошто земате пари, поточно за што ќе ги потрошите. И второ дали сте презадолжени, односно дали можете редовно да ги враќате позајмените пари. Е, па вака стојат работите кажано народски. Владата реши да се задолжиме за уште една четвртинка од милијарда евра, како да зема четврт бурек со месо. И гори под нозете и нејзе и на сите нас сосе неа. Во изминатите години толку нарасна апетитот на власта што целата држава лека полека стана зависник од државната каса. Сите се редат пред државните чешми да се напијат наивно мислејќи дека е џабе. Македонија се' повеќе е буџетска држава, а државните јасли најомилени. Кога во касата недостигаат пари и кога планираните приходи не стасуваат како што владата пресметала. Тогаш тие тоа го викаат буџетски дефицит. А народот тоа го вика домашниот есап не излегува на пазарот. Недостигаат пари. Стискај, притискај по домашни банки, по државни записи, по странски инвестиции, по шеици, цареви и кралеви и разни богаташи и магнати, пак недостигаат пари. Казни, инспекции и рации, пак недостигаат пари. Беспарицата го урива авторитетот на власта, предизвикува револт кај армијата зависници од буџетските чешми. Нема друго чаре освен нов заем да се покрие дупката во касата. Арно ама во исто време стасале и старите долгови. Затоа сега ќе земеме 250 милиони евра, многу, многу поволен заем нешто да вратиме од старите долгови, а нешто да дотуриме во празното чекмеџе. Оти ако нема пари, отиде власта. На крајот пак ќе остане дупка во буџетот од околу два отсто, но тоа ќе се реши, нели, со нов заем. И така со ред.

Македонија имаше право да повлече преку 200 милиони евра од 450 милиони евра што ни ги даде Светска банка за зортзаман. Ама еднаш веќе повлековме 220 милиони евра пари, не за лоши времиња, туку за избори. И со тоа се посрамотивме. Тие во ММФ и Светска банка не знаат дека кај нас најголем подвиг не е да се победи економската криза, туку да се освои власта. Кога ова го виде Бордот на директори на Светска банка ни прати абер дека не може веќе да арчиме за власта да се чувствува комотно и да корумпира избори со релаксиран буџет. Довербата кај светскиот финансиски џандар е изгубена.

Еве зошто повторно во едно време на невреме, или што би рекол претседателот на Собранието на Република Македонија Трајко Вељановски во еден „чувствителен момент низ кој поминуваме“ одлучивме да се задолжиме до гуша. Очекувам деновиве премиерот и повеќе владини финансиски експерти да ни објаснат стручно дека ова до гуша не е до уста и до носот. Значи можеме да бидеме комотни, ни требаат уште цели пет прста да нарасне долгот, па да се удавиме. Сегашниот вкупен долг на Република Македонија кон странство и јавен долг на владата и на јавните државни компании и на општините и таканаречениот имплицитен долг, ако должникот не ги врати парите мора да ги врати државата, заедно со приватниот долг на приватните компании изнесува над 4,5 милијарди евра. Тоа е некаде над 60 проценти од бруто-домашниот производ, што веќе значи дека Македонија е блиску до опасната зона. Има и други поутешителни мерки на кои се повикуваат нашите финансиски и монетарни власти. Но најточната мерка од сите мерки е што Македонија е најсиромашната земја во Европа. Долговите, сиромашните тешко ги враќаат. А, кога ги враќаат одвојуваат од уста и тонат во поголема беда.

Барем затоа лицемерно е и навредливо задолжувањето да го сметаме за успех.