Број 3493  сабота, 29 јануари 2011
прва страница Архива контакт редакција маркетинг претплата
Втора страница
На прво место
Политика
Македонија
Економија
Хроника
Едиторијал
Анализа
Мислења
Свет
Култура
Спорт
Скопје
Забава
Некролог
Хороскоп
Што прават денеска
Стил
Онлајн вести








Site Meter

Мислења

Зошто Американците се толку добри во лидерството

Кенет Вајсброд

Американскиот политички систем никогаш не бил замислен за да владее со светот

На неодамнешниот годишен состанок на Американското економско здружение имаше општ песимизам за иднината на САД. „Ерата на американската доминација е завршена“, изјави еден економист.

„САД треба да се подготват за социјални безредија и да обвинат кој е одговорен за прокоцкување на глобалната супериорност“, рече друг.

Таа сторија сме ја слушнале многупати порано, не само во САД, туку и на други места. Контроверзната историја на Џорџ Денџерфилд „Чудната смрт на либерална Англија“ го опишува ненадејното пропаѓање на неговата земја во екот на моќта на крајот од минатиот век. Светот што секој го познаваше, се чинеше дека едноставно и необјасниво исче��нува. Многу Американци - на пример, приврзаниците на Ти парти - стравуваат дека нешто слично се случува со нивната земја. Или дека веќе се случило.

Денџерфилд ја базира неговата дијагноза на напречен пресек на институциите, политиката и личностите, наспроти огорчената класна војна на времето. Американците, сепак, генерално беа против класна војна. Секако, САД се седиште на крута, иако споредливо флуидна, класна структура уште од основањето. Но, Американците едноставно не сакаат да зборуваат за тоа, дури и кога плачат по лудориите на „елитата“. Речиси сите Американци, освен најбогатите и најсиромашните, се дефинираат како „средна класа“.

Сепак, на место е прашањето дали американскиот начин на живот ќе го преживее 21 век и, доколку е така, дали ќе преживее во Америка или ќе мигрира на некое друго место, додека американската економија и политичкиот систем пропаѓаат под акумулирана тежина од децениите на кратковидо национално лидерство и прокоцкани можности. Всушност, неодамнешната посета на кинескиот претседател Ху Џинтао во Вашингтон многумина, особено многу Кинези, ја сфатија како предавање на факелот.

Песимистите укажуваа на тоа долго време. Оптимистите, рекламирајќи го БДП и другите индикатори, ќе продолжат да инсистираат дека на Американците никогаш не им одело толку добро. Доколку постои некаков континуитет што вреди да се нагласи, тоа е редовната кохабитација на издигнувањето со опаѓањето: американската чаша секогаш е истовремено полна до половина и празна до половина.

Не случајно за време на владеењето на Реган/Буш - последен пат толку самоуверено надворешната политика се совпадна со толку големи дефицити - можеше да се појави книга како онаа на Џозеф Нај „На пат да води“ (1990), по примерот на „Подемот и падот на големите сили“ на Пол Кенеди (1988). Во првата беше нагласена неопходноста од американска глобална хегемонија, а втората предупредуваше на „владетелско прекумерно протегање“. Двајцата автори ги базираат нивните аргументи на проценката на основниот контекст, односно структурата, на светската сила. Америка прекумерно се протегаше бидејќи нејзината глобална пасива се повеќе беше во нерамнотежа со националната актива, и беше на пат да води бидејќи светот, каков што го познаваме, е поволно уреден за да го направи тоа.

Слични аргументи беа наведени и неодамна. Писателите Параг Кана и Фарид Закарија ги повторија аргументите на Кенеди, Нај и предците како Хедли Бул, признавајќи дека САД мора да го одведат светот од „нов средновековизам“ сред „подемот на останатите“ и релативната стагнација на „Запад“. Но, дали тие писатели имаат валидна поента? Ако погледнеме на моментите на т.н. структурана конвергенција - особено 1880-тите, 1920-тите, 1950-тите, 1960-тите и 1990-тите - забележуваме дека изворите на американскиот просперитет и моќ се појавувале во глобален контекст, за повторно да исчезнат. Можеби подемот и падот е повеќе цикличен отколку линеарен феномен.

Или можеби не е ништо од тоа. Варијаблата која недостига во повеќето од тие аргументи, дури и кај Нај, е лидерството. Лидерите никогаш не се предодредени да се издигнат и паднат само од околностите. Повеќето историчари го поставуваат лидерството во преден план на човечката историја, а структурните варијабли имаат условна, не причинска, вредност. Дури и под најбогатото тло, пишува Денџерфилд, можеби лежи најопасниот остаток од неслогата и уништувањето.

Зошто Американците се толку добри во лидерството? Дали Американците се посебно благословени, или едноставно се среќни? Сега, кога САД конечно почнаа да се движат, постепено и смислено, далеку од страстите што го карактеризираа одговорот на државата за терористичките напади од 2001 година, вреди да се постави прашањето дали Бил Клинтон беше во право кога рече дека вредностите и активата на Америка секогаш преовладуваат во однос на пороците и грешките.

Споменатите автори се помалку заинтересирани за суштината на моќта отколку за нејзино спроведување. Тие повеќе би сакале САД да станат пософистицирани во светот. На пример, Кана бара од Американците да учат од Византиското царство за создавање на комплексни и нејасни алијанси меѓу големите и малите држави и недржавните ентитети, така што дипломатијата ќе наликува на нешто како глобалниот пазар на деривати. Американците не го прават тоа посебно добро, колку и да изгледа византиска политиката и креирањето на политиката на нивната земја. Тоа пак не' враќа кај структурата.

Американскиот политички систем никогаш не бил за��ислен за да владее со светот. Контролите и рамнотежите беа со цел да се осуети таква мисија во рацете на семоќните извршители, и постои сомневање дека Американците вечно би поддржувале таков активизам.

Тајните на американскиот успех се транспарентни, а сепак тешки да се измерат. Прагматизмот, опортунизмот, непристрасноста, инвентивноста, приспособливоста, оптимизмот, и пред се' наследената конкурентност на Американците ги неутрализираат нивните тенденции за насилство, нетрпеливост, надменост и непредвидливост, нивната наклонетост кон новитети и публицитет за самите нив, и нивното масовно наметнување - за да стигнат, како што сакаат тие да кажат, „најбрзо од повеќето“. Оние кои ја разбираат длабоко вкоренетата страст на Американците „да го направат тоа“ знаат зошто класна или каква било друга граѓанска војна не успеа да ја уништи Америка одвнатре. Американскиот карактер преферира преселување наместо уништување, победа наместо нулта резултат. Тоа се' уште е така, и дома и во странство.

(Авторот е дипломатски историчар. Пишува за „Проект синдикејт“. „Утрински весник“ е дел од мреажата на „Проект синдикејт“)


#
Статијата е прочитана 1034 пати.

Испрати коментар

Од: jovan
Датум: 29.01.2011 14:36:00
Amerikancite(anglo-saksoncite)se uspesni zatoa sto pola svet go koloniziraa,eksplatiraa,vrsea nevideni zverstva,robovladetelstvo,genocidi na domorodno naselenie itn.Toa im zavrsi,iako sakaat povtorno zamaskirano da go vratat,no bogastvata im ostanaa.E sega,ne bile samo oni"osvojuvaci".Takva bila i Osmanliskata imperija,Spanskata i mnogu drugi.Za razlika od drugite,anglo-saksoncite"plenot"go vlozuvale vo novi osvojuvanja,nauka,istrazuvanja...dodeka drugite si gradele haremi,imale po sto zeni,jadele piele,pravele maskenbali,i se sto znaele e samo harac da sobiraat.Uspehot na anglo-saksoncite e samo vo toa,i vo nisto drugo.Sega kamenjata od kralskite kruni ke mora da gi simnat i da pocnat da gi prodavaat za da opstanat, ili pa da se "prizemjat" i da pocnat da ziveat kako site obicni "smrtnici",ili da se zdruzat so Kina i Rusija i site zaedno da go "koloniziraat"cel svet,pa se odponovo.Koj ne slusa-genocit.Ima i takva"zamisla",pa ke vidime.
Од: Profesor
Датум: 29.01.2011 18:45:13
Pregovorite definitivno propadnale! Sekoja Strategija za Imeto koja ne vklucuva sudska razvrska pred Megunarodniot sud vo Hag e krajno amaterska, neozbilna i utopisticka! Kako zaklucuvame, treba ocigledno da primenime veke videno srpskoto scenario (vo slucaj so Kosovo): 1. akcija vo Generalnoto sobranie na OON za dobivanje Sovetodavnoto mislenje od Megunarodniot sud za pravda za legalitet na dopolnnitelnite uslovi nadvor od Povelbata na OON; 2. pravno deluvanje vo Megunarodniot sud za pravda za dobivanje Sovetodavnoto mislenje za zakonitosta na ovie uslovi (1.referencata i 2. pregovorite). Preispituvanje, pravno, treba da sodrzi prashanje za procenka na legalitet na specificni dopolnitelni uslovi za RM pri priemot vo OON i clenstvoto: 1. Referncata (BJRM); 2. pregovorite za sopstvenoto ustavno ime (praven identitet). Po dobivanje mislenje od sudot, Generalnoto sobranie na OON ke vospostavi RM vo svojata rabota i vo rabotata na drugite tela i organi vo OON.
Од: vesna
Датум: 30.01.2011 13:49:31
amerikanci dobri lideri ili svet prepoln so budali inaku kkavo objasnuvanje ima za nekojdobrovolno da sledi kaj sto vodat amerikanci? vo ponor, beda i nepravda na fedualna drzava kajs to milioni nemaat nisto i kaj sto malkumina imaat milioni? zalno ako e toa demokratija profesore

Најди! во Утрински
Насловна
Тиквешански
Стил
Шврговски
Снегот и мразот опасни за пешаците, но и за возачите
Британскиот ангел во јатото на „Викторијас сикрет“
Ни по 18 месеци никој не знае од што почина Ангела од Дуње
Чекајќи го Нимиц
Опозицијата го напушти Собранието
Бесмислени производи што ги користиме без размислување
Алармантна малолетничката бременост во Македонија
Петмина кандидати за фотелјата во скопска Апелација
Дворовите во временски цајтнот
Медиумите на Рамковски ќе работеле и без сметки
Спомените го создаваат идентитетот на Скопје
Берлинале во знакот на млади и независни автори
Зошто во Египет?
Сурогат-мајките популарен холивудски тренд
Трговците во загуба, граѓаните бараат поевтино
Живот вреден 450 денари
34 Македонци досега побарале евакуација
Смартфони за видеоаматери
Се разведува ли латинодивата?
Опозицијата не дојде кај Вељановски
Бунтовното срце на Атина
„Бенетон“ ќе отвора фабрика во Ниш
Мари го победи Ферер, против Ѓоковиќ во финалето во Мелбурн
Книги од македонски автори на попуст
Ново засолниште за жртвите на трговија со луѓе
Македонија повторно против Грција и Хрватска на ЕП
Странците го напуштаат Египет