Мислења

Кој го брани името

Слободан Најдовски

Србија и Косово ја принудија Македонија да бара компромис за излез од статус кво состојбата

Пред неколку година пишував дека актуелнава власт ќе моли за прием на Македонија во ЕУ и НАТО под референцата БЈРМ. Ги издржав критиките на пријателите и на познајниците кои среќавајќи ме на битолски Широк сокак ми укажуваа дека не сум во право и дека злонамерно ја критикувам власта. Тие мои пријатели беа убедени дека власта го брани името и ќе бара прием во ЕУ и во НАТО само под уставното име.

Деновиве при нашите средби сите тие одбегнуваат да разговараат на оваа тема. Тешко им е да прифатат зашто претседателот на државата и премиерот дури и' се лути на меѓународната јавност што во Чикаго, на самитот на НАТО, не не' канат под тоа до вчера за нив срамно решение. Се подзамислуваат на револтот на претседателот Иванов, кој ги подискара САД и генералниот секретар на НАТО зошто не ја почитуваат одлуката на Меѓународниот суд во Хаг и не ни овозможат влез во евроатлантските асоцијации под привремената референца. Но, камоли среќа да не' прифатеа и под референцата, ама ни ставија до знаење дека тој воз го пропуштивме.

Многумина побрзаа овој дипломатски пораз на македонската владејачка гарнитура да го оправдаат со констатацијата дека дури сега САД и Европа го покажале вистинското лице и бараат од нас да го смениме името. Значи, пак некој друг ни е виновен. Но, сите тие треба да имаат на ум дека до 2006 година за меѓународната јавност не беше проблем напредокот за зачленување во меѓународни организации под референцата БЈРМ. Тој проблем се појави подоцна. Може да се спори дали е тоа резултат на антиквизацијата во државава, дали на неконзистентната меѓународна политика на Владата или може да е поради дволичноста на македонските политичари од власта, кои едно зборуваат пред странците, а друго пред домашната јавност. Можеби е и нешто сосема трето, но се изгуби довербата кај меѓународниот фактор за наше евроатлантско интегрирање под привремената референца. Тоа е голема загуба за македонските граѓани. Лажната слика што сакаше да ја продаде власта, дека се посветени на решавањето на наметнатиот спор со Грција, не помина кај странците. Никој повеќе не им верува дека со приемот во НАТО под БЈРМ ќе се продолжи со решавањето на спорот за името. Со таква политика само се влезе во шемата на Грција, која не е заинтересирана за поскоро решавање на спорот.

Но, било како било, сега сме исправени пред нов предизвик. Што би рекле старите вмровци - сега и на врапчињата на гранките им е јасно дека мора да се реши спорот со Грција. Ако и понатаму ЕУ и НАТО се наша ориентација, компромисот е неизбежен, макар и разумен, колку и да е болен и колку да сме во право.

Тоа им е јасно на политичките елити и затоа во овој момент ниту една политичка опција не застанува зад ставот дека нема промена на името. Сите тие се разликуваат само во презентацијата пред јавноста. Политиката за името на актуелната власт, предводена од ВМРО ДПМНЕ е стерилна и конфузна. Во последно време упорно бараат можност за понатамошна употреба на референцата БЈРМ за вклучување во ЕУ и во НАТО што веќе е неизводливо. Всушност, тоа значи одлагање на проблемот и отсуство на подготвеност за решение на спорот, но не и стратегија да го одбранат уставното име. Тие ода��на пред странците, според нивните изјави, се залагаат за изнаоѓање компромисно решение, кое води кон ново име колку тоа да го обландираат во целофан дека се за зачувување на уставното име. Бога молат само ако може во нивни мандат да не се решава спорот. Тоа е сржта на нивната политика, а се' друго е само замајување на домашната јавност.

Опозицијата, која од власта и нивните медиуми е обвинета дека е предавничка, свесна е за крајно влошената меѓународна положба на државата. Прагматички гледа на состојбите и знае дека зачленувањето под БЈРМ е загубена битка, а одлагањето на прашањето дополнително ќе ја влошува нашата преговарачка позиција. Затоа се залага за изнаоѓање решение по предлог на власта, и тоа колку што е можно побрзо. Како никогаш досега му даде целосна поддршка на државниот врв на патот за излегување од ќорсокакот.

Во Македонија моментно не постои релевантна тврда десноориентирана, би се рекло и националистичка, политичка опција која застанува против каква било промена на името, без разлика на последиците. Вмровската икона од деведесеттите, Љупчо Георгиевски, дури нуди и конкретни решенија за име на државата. Неговиот став, намерно или случајно, и' помага на власта за да ја омекне реакцијата на најтврдокорните граѓани и ќе му овозможи на актуелното државно раководство да бара оправдување дека, наводно, останале сами.

Политичките партии на македонските Албанци гледаат отстрана на проблемот со името, иако една раководи со клучни функции во државните институции. Тие се чувствуваат растоварени од решавање на овој проблем иако одвреме-навреме покажуваат заинтересираност, а ќе реагираат само по инструкции од странците.

Остануваат единствено граѓаните кои се' уште веруваат дека не е се' загубено и дека на референдум ќе го одбранат името. Но, дали ќе има и референдум? Последните настани со спогодбата помеѓу Србија и Косово говорат дека меѓународната заедница не е расположена за вакви прашања да има референдумско изјаснување, познавајќи ги навиките на Балканците. Сигурни се дека доколку имаше референдум, ќе беше неуспешен и во Косово, а особено во Србија. Затоа и кај нас, дали со референдум или без него, решението на спорот за името нема да биде воодушевувачки примен од македонските граѓани, но ќе се бара начин како да се протне, а да не се доживее како пораз. Така ќе биде ако сакаме во ЕУ и во НАТО.

Во сложената ситуација најгласни ,,бранители” ќе бидат дел од медиумите или нивни аналитичари, кои со стимулирање на власта во нејзината политика придонесоа да се најдеме во оваа состојба. Ќе бараат начин како да се ослободат од одговорноста за соучесништвото во креирањето на поразената политика.

Политиката на власта го доведе македонскиот народ до ѕид и во ситуација никој повеќе да не може да го одбрани името, ниту, пак, да го влечка решавањето во недоглед, без штета на нашите интереси. Поради таа политика, јасно е дека кој и да е на власт, има можност само да бара решение и начин како да биде тоа со помали лузни. Речиси сите се приближија на ставот дека треба да се бара решение кое нема да засега во идентитетот и да се одреди опсегот на употреба на новото решение. Но, прашање е кој да ја повлече ногата.

На дежурните критичари ќе им кажам дека, како и огромниот дел на Македонци, не сум за промена на името, но цената на политиката која последниве години не' натера во изолација ќе ја платиме. Не треба да се губи времето со убедување на јавноста дека почнувањето на дијалогот со ЕУ е замена за почеток на преговорите. Македонија нема друг излез освен седнување на заедничка маса на сите домашни политички фактори, изготвување заедничка стратегија и барање решение за спорот со Грција. Србија и Косово со постигнатото решение едноставно ја принудија Македонија да бара компромис за излез од статус кво состојбата. Треба да се покаже мудрост и да се преземе активна улога со предлагање на решенија, при што зачувувањето на идентитетот на Македонецот нема да се доведе во прашање. Се' друго води кон неизвесност, во непознат правец и популизам.

(Авторот е поранешен пратеник)

Наш став



Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде моќен и влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги изнесуваат некои од нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на друга политичка личност или личност од која ��ило сфера. „Утрински весник“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.