Глобалист

Од што се срами Груевски

Љупчо Поповски

Изборите што ја потресоа Европа на свој начин покажаа дека Никола Груевски нема потреба да се срами од некои свои политики со кои ги отфрлаше пакетите на големо штедење

За еден економист е неверојатно да не го знае едноставното собирање и одземање. Затоа кога премиерот Никола Груевски пред неколку дена ги коментираше критиките од Дипломатскиот совет на СДСМ дека имало застој во евроинтеграциите, прилично самоуверено изјави дека опозицискиот тим „во минатото имаше шанса петнаесетина години да ја води надворешната политика... тој е тимот кој 15 години не' убедуваше дека времето работи за нас и дека мора да опстоиме на двојната формула“.

По која формула треба да ги пресметаме 10-те години на Никола Груевски (од 20-те години независност) во македонските влади, а притоа да се вметнат 15-те години на сдсмовските кадри во нив. Зошто Груевски сака да ги избрише четирите години во Владата на Љупчо Георгиевски како никогаш да не постоеле. Кога во 2006 година носен на технократските крилја Груевски ги доби изборите, беше славен како најдобар министер за финансии во независна Македонија. Тоа траеше година-две и потоа почна дистанцирањето од министерските години како да се товар од кој треба да се ослободиш. Сега нема да најдете ниедна изјава (не само негова, туку на кој било од партијата која владееше и тогаш и сега) во која макар и бегло би се споменале министерските години на Никола Груевски.

Се срами ли Никола Груевски од тие години затоа што тогаш беше само министер во влада во која царуваше Љупчо Георгиевски? Не сака да се споменуваат тие години затоа што војводата, во кој тогаш сите се колнеа, сега е сметан за смртен политички непријател на новото вмровско ткиво? Или, пак, едноставно, според политичката стратегија, која шест години е надградувана врз истата матрица, за сите настани во сите години во минатото треба да се обвинуваат едни исти луѓе. Не е едноставно да се најде одговорот. Можеби има од се' по нешто, но во основа тоа е соголена политичка порака.

Во некоја рака Груевски сам го даде одговорот со специфична реторика: „Благодарение на нивното тргање од власта од страна на граѓаните во 2006 година Македонија се придвижи напред“.

Има многу луѓе во Македонија кои се сеќаваат на ваква реторика пред четири или пет децении. Тогаш на сите нивоа во заедничката федерација беше глорифицирано „тргањето од власта од народот“ на кралската власт (за што катализатор беше Втората светска војна) по која Југославија тргна во подобар живот. За една партија која го најавува големиот проект да прерасне во движење, глорификацијата на нејзините успеси и демонизирањето на опозицијата е еден од основните постулати.

На прв поглед тоа изгледа како нерамноправна политичка борба, особено ако противникот е во нокдаун толку многу години. Но, зошто би требало да му се простува на политичкиот противник? Во политиката нема место за алтруизам кон ривалот. Во една погруба варијанта Винстон Черчил за време на војната, кога веќе се гледаше нејзиниот крај, изјави: „Противникот не треба само да се победи, тој треба да се дотолчи“. Тргнувајќи од таа максима, ова што го прави ВМРО-ДПМНЕ има своја логика. Според таа логика, кога опозицијата не може да најде одговор на ваквата стратегија е повеќе нејзин проблем, а не на оние што владеат.

Изборите што ја потресоа Европа на свој начин покажаа дека Никола Груевски нема потреба да се срами од некои свои политики (без оглед на тоа што левицата го сврте замаецот на своја страна). Граѓаните на Франција, Грција и Велика Британија (а и тивките поддржувачи на холандската влада пред да падне) јасно кажаа дека треба да и' се стави точка на политиката на штедење затоа што целиот товар беше префрлен врз грбот на обичните луѓе. Познатиот економист и нобеловец Џозеф Штиглиц веќе две години пишува дека штедењето не е вистинскиот рецепт за кревање на економијата.

Македонските влади од 2006 година наваму го применуваа токму тоа – штедењето не може да донесе раст. Големите задолжувања на државава се дел од таа програма, во која најсиромашните и оние кај кои Владата може да крати (платите на административците) не треба да страдаат. Тоа изгледа популистички, но настаните во Европа (и покрај острите пораки на Ангела Меркел) на некој начин им даваат зелено светло на замислите на Никола Груевски.

Се разбира, ова е прилично поедноставено толкување на настаните, но Груевски може да биде задов��лен што успеал да го антиципира моментот што го мачи обичниот човек и да рече дека не се срами од своите политики. За иднината и долговите во неа? Е, за тоа прашање подоцна ќе се бараат решенија. Кој може да се обложи дека некоја друга влада ќе ги враќа големите долгови во 2015 година; повеќето се сигурни дека економскиот тим на сегашниов премиер ќе ја има задачата да ја најде квадратурата на кругот кога ќе затропаат оние на коишто им сме должни. Изгледа дека тоа е моментот на загрижените европски граѓани – тие бараат животот да им биде олеснет денес и утре, што ќе се случува по еден месец е друго прашање. На свој начин тоа е политика што се применува последниве четири години во Македонија.

Би било исклучително интересно трустот на мозоците во ВМРО-ДПМНЕ да следи што се случува во Франција. Големата политичка пресметка меѓу Никола Саркози и Франсоа Оланд заврши во фајтерската телевизиска дебата. По неколку дена гласачите ја донесоа својата пресуда. Оттогаш сите поставуваат прашања до Оланд како ќе ги спроведе замислите со кои ги доби изборите (иако уште не ја ни презел должноста). Оланд во ниедна изјава веќе не го спомена Саркози, ниту, пак, некој ќе му дозволи да го споменува. Тој најави дека е време за нова револуција во Франција и сега ќе проверуваат како ќе се спроведува таа. Доколку се обиде да се повикува на годините во кои владееше Саркози, драматично ќе почне да ја губи поддршката. Сетете се – Барак Обама го направи драматичниот изборен подвиг, меѓу другото, и со ветувањата дека ќе ги врати американските војници од Ирак (од војната што ја почна неговиот претходник Џорџ Буш без да има докажани причини за напад) и дека ќе ја заврши авганистанската мисија. Кој го споменува Буш во Америка? Никој. Сите светла се вперени во Обама – дали ќе го оствари ветувањата или тоа биле фалшливи изборни пораки.

Токму во тоа е гигантската разлика меѓу политиката во Македонија онаа во нормалните демократии. Минатото може да биде советник, но не може да ја води утрешнината. Македонското општество никако да излезе од претполитичката фаза. Ако треба уште десет години ќе се зборува за грешките што ги направиле претходниците за да не се отвори прашањето за сопственото владеење. Тоа изгледа политички опортуно и многу полесно. Агендата е едноставна и однапред напишана, дури не треба ни да се подготвуваш – се' е сместено во фајлови. А иднината? Иднината може да причека.