Вундер кинд од семејството Глигорови

Младиот Владимир Глигоров е син на познатиот економски експерт од Виенскиот институт и внук на поранешниот претседател на Република Македонија, Киро Глигоров

Соња Маџовска



Дедо му беше правник, „татко на нацијата“ и прв претседател на демократска Македонија. Татко му е врвен економист, професор и веќе со години е дел од експертскиот тим на Виенскиот економски институт.

Најмладиот, пак, ни го претставија како вундер кинд.

Работи во престижниот Европски центар за нуклеарна физика близу Женева - ЦЕРН. Почетокот на текстов личи на загатка, но и за нас беше енигма кој е младиот Владимир Глигоров, внук на поранешниот претседател на Република Македонија, Киро Глигоров, а син на познатиот економски експерт Владимир Глигоров.

Со оглед на тоа што имаат исто име и презиме, таткото и синот, првиот пат кога стапивме во контакт, електронски, за да нема забуна, му прецизиравме дека сакаме да разговараме токму со него, а не со неговиот татко.

Беше изненаден, но веднаш ни стави до знаење дека не сака да разговара за неговиот однос со роднините во Македонија, но затоа беше расположен во детали да зборува за себе и за својата кариера.

Интересен е фактот што првиот и-мејл испратен на македонски, експресно го врати, со образложение дека ништо не разбира и дека никогаш во својот живот не ја посетил Македонија.

Владимир Глигоров јуниор е научник, специјалност му е нуклеарната физика, а има само 30 години. Денес работи во тим од 700 научници од десетина земји, а тој е одговорен за голем дел од системот кој во текот на приемот на податоци одлучува што да задржи за натамошно истражување. Сепак, потенцира дека без тимска работа - нема успех.

За неговиот приватен живот ни даде само куса информација.

„Не сум женет, но сум во постојана врска со колешка, физичарка, немам деца, работа има премногу. Реков дека не сакам да зборувам за својот личен живот, но во случајов и нема многу што да се каже. Работиме нон-стоп, бидејќи има многу малку академска работа, а конкуренцијата е голема. За секоја работа обично има десетина колеги, сите со слични квалификации, и единствениот спас е во тоа човек повеќе да работи и со тоа и повеќе да постигне од другите. Не сметам дека е тоа здраво, но ако не е тоа проблем што може да се реши, што може тогаш човек?“

Младиот Глигоров е роден во Белград, таму се школувал до деветтата година. Потоа се преселил, најпрвин, во Америка, во период од една година, потоа две години живеел во Шведска и, на крајот, во Австрија, каде што неговите родители, конечно, се задомиле. Во Австрија ги завршил првите две години од средното училиште, по што добил стипендија и останатите две години ги завршил на колеџот во „Оксфорд“, Велика Британија. На седумнаесет години запишал физика на колеџот „Сент Џонс“ во „Оксфорд“, кој е составен дел од Оксфордскиот факултет.

„На дипломски студии по физика, главно, ме интересираа таканаречените фундаментални дисциплини, квантна механика, физика на честички и слично. Бев посебно фасциниран од тоа како човек може филозофски да ја интерпретира квантната физика, на пример, што значи тоа материјата во исто време да е збир на честички и збир на бранови?“.

Уште додека учел, сакал и да работи, па за време на летните одмори стекнувал работно искуство во познати центри каде што се правеле истражувања за нуклеарната енергија.

„Летно време работев во Центарот ЈЕТ во Абингдон, место близу до Оксфорд, каде што постои најголем пробен реактор за фузија на светот.

Денеска нуклеарната енергија се произведува со нуклеарна фисија, со распаѓање на ураниумот, што е проблематично поради радиоактивниот отпад што се произведува при тој процес. Од друга страна, нуклеарната фузија произведува енергија на лесните елементи – хидроген - како во Сонцето. Нема отпад, ниту опасности од катастрофи, како од типот на ’Чернобил‘, но, за жал, моментално не постои технологија која ќе овозможи со фузијата да се произведува енергија на економски (економичен) начин. ЕЛЕМ и ЈЕТ станаа центри, полигон каде што фузијата се усовршува. Неколку летни одмори работев таму и ги усовршував експерименталните методи и, воопшто, тимската работа, што за мене беше нешто сосема ново. Меѓутоа, по завршување на факултетот, бев многу добар, без никакво признание или награда. Сепак, најмногу ме интересираше фундаменталната физика на честици“, раскажува Глигоров.

Од почеток од докторските студии во октомври 2003 година до денес, тој е член на ЛХЦБ-експериментот. Станува збор за еден од центрите што е главен за експерименти во ЦЕРН.

Глигоров објаснува во детали што значат експериментите што ги прават во овој центар. Што е ЛХЦБ-машина која ги судира протоните со протони?

Она што го прави специфичен е што судирите имаат поголема енергија и што бројот на судирите во секунда е поголем. Тоа е важно, бидејќи протоните се судруваат за да се види што се произведува при тоа. Колку е поголема енергијата на судирите, толку е поголем дијапазонот на честички. И колку се почести судирите, толку е поголема шансата да се видат ретките процеси што се случуваат, на пример, само еднаш во неколку милијарди судири. Важно е што имаме апарати кои снимаат што се случува навистина при тие судири, а ЛХЦБ е еден од нив.

Глигоров работи на овој експеримент веќе девет години. Прво како докторанд на „Оксфорд“, а потоа како асистент во Глазгов (2007-2009) и на крајот во „Марија Кири рисерч фелоу“ во ЦЕРН од 2009 до 2012. Лани во ноември е промовиран во планот на академската постава на ЦЕРН, за период од пет години. Неговата главна работа се однесува на распознавање на сигналите од шумовите во ЛХЦБ-судирите.