Градовите се полнат, а селата се празнат

Како резултат на иселувањата во Македонија има 147 празни, раселени места, а стотици имаат до 10 жители

Маjа Томиќ


Школување, вработување или склучување брак. Тоа се најчестите причини поради кои Македонците, пред се' помладите, се' помасовно се преселуваат од селата и од помалите во поголемите градови. Најголем дел, секако, бараат егзистенција за себе или за целото семејство. Во поголемите градови подобри се и условите за образование, со оглед на големиот избор на училишта и на универзитети. Оттаму, јасно е зошто околу 50 отсто од лицата кои заминуваат од селата во градовите се токму млади на возраст од 15 до 29 години. И можностите за наоѓање работа се далеку поголеми во градовите во споредба со помалку населените места каде што во последните десетина години е речиси невозможно да се најде вработување.

Процесот на миграциите од селата во градовите, според демографите, трае со години наназад, но е многу поинтензивен во изминатите десетина години.

„Како резултат на иселувањата од селата многу општини останаа без жители. Според податоците од последниот попис во 2002 година, во Македонија има 147 празни, односно раселени населени места, а стотици имаат до 10 жители. Тоа е процес кој трае со децении, а следниот попис најверојатно ќе покаже уште попоразителни факти. Но, во дадените економски услови, тоа е ситуација што многу тешко може да се спречи или да се лекува, бидејќи не постојат услови за реватилизација на селата. Се' додека тоа не се случи, нема да престане ниту мигрирањето во градовите и во поголемите населени места, воопшто“, вели демографот и статистичар Дончо Герасимовски.

Тој додава дека миграциските движења имаат силно дејство врз развојот на населението од повеќе аспекти. Како прво тие влијаат на дистрибуцијата на населението, а тоа значи на преселбата од едно во друго населено место, општина или држава. Што значи, бројот на населението се зголемува во едно, а се намалува во друго населено место, без разлика дали станува збор за релацијата село - град или град - град. Односно доаѓа до појава на депопулација на просторот.

„Во 2011 година од една во друга општина се отселиле и се доселиле 6.048 граѓани, а во рамките на истата општина се доселиле 1.564 лица или вкупно 7.612 граѓани го промениле местото на постојано живеење. Во најголем дел преселувањата или промената на местото на живеење во внатрешните миграции, или во градовите, се прави од повеќе причини. Пред се' или 52,9 отсто заради склучување брак, 31,7 отсто поради семејни причини, 5,6 отсто заради вработување, потоа следи школувањето и друго“, објаснува Герасимовски.

Според статистиката, во 2011 година преселувањата од селата во градовите во најголем дел биле на лица на возраст од 15 до 29 години и тоа 49,4 отсто. А, од една во друга градска, скопска општини, кои ги има 10, се преселиле 532 граѓани.

И Светска банка во извештајот за 2011 година: „Одржливи градови во Македонија“, констатира дека само во петте најголеми градови, Скопје, Куманово, Битола, Тетово и Прилеп, живее речиси половината или 40 отсто од целокупното население. Најголемиот процент од нивните жители не се родиле таму, туку избрале да живеат во овие градови.

„Во последните десет години бројот на урбаното население во Македонија се зголеми за над 150.000 луѓе, речиси колку големината на Тетово и Прилеп заедно. Тој тренд му користи на народот и на економијата. Од тројца Македонци, повеќе од двајца живеат во градовите. Тие нудат подобри услуги, повеќе можности за работа и културен диверзитет. Исто така, градовите создаваат најголем дел од богатството на земјата, тие се моторите на економскиот раст, а нивната сила и економска вештина е прозорецот кон светот за луѓето. Тука се концентрирани компаниите и се отвораат нови претпријатија“, се вели во извештајот.

Сепак, сите македонски градови не се развиваат со иста брзина. Иако луѓето генерално преферираат да живеат во градовите, тие, исто така, прават внимателен избор каде да се преселат и бараат добра инфраструктура и услуги со добар квалитет, како и атрактивна комбинација на економски и рекреативни активности.

„Локалните власти можат да влијаат на моделите на живеалиштата преку инвестициски одлуки и добро урбано планирање. Обликувањето на тие населби со мешовита употреба треба да биде еден од приоритетите на градоначалници и ��рбанистите. Соодветната инфраструктура е одличен почеток. Но, не треба да се инвестира многу во нова инфраструктура во раширените урбани населби, а да се оставаат малку пари за одржување на постојната инфраструктура. Како резултат на тоа, квалитетот на услугите се намалува, а системите стануваат поскапи за одржување“, стои во извештајот.