Едиторијал

Старо за ново

Деспина Трајковска

Во Скопје преку ��оќ почна да се брише уште еден белег од историјата. За само неколку часа вагоните и пероните на Старата железничка станица тргнаа кон минатото. И додека речиси на секој чекор се обновуваат објекти во духот на старо Скопје, се урна целината на едно од најпрепознатливите зданија во главниот град. Остатоците од некогашниот железнички центар останаа без вагоните и пероните. Иако не автентични, сепак, по толку децении тие беа претопени со Скопје. Отидоа курбан за трговски центар. Бадијала што комерцијалниот објект, наводно, ќе имал фасада која ќе се претопи со амбиентот, кога Старата железничка станица ќе се претопи со новата зграда - трговски центар. Шмекот сигурно нема да биде ист, оти таа ќе биде и дел од предвидениот влез на трговско-деловниот комплекс што ќе се гради во непосредна близина.

Од стара и препознатлива, дури и во светски рамки, преживеаната Старата железничка станица ќе отвори нова ера. Се чини, втор пат ја живееме пораката на Тито кога во постземјотресниот период рече дека „Скопје повторно ќе се изгради и ќе биде гордост и симбол на светската солидарност“. Така и е, делумно. И премиерот еднаш рече дека во Скопје сега се гради како некогаш по катастрофата што не' снајде далечната ’63.

И Тито и Груевски не само што рекоа, туку и го живее(в)ме тоа време. Токму и тие запечатени зборови неколку децении не' потсетуваа на преживеаното. Но, до неодамна. Буквите на пораката истакнати на еден од ѕидовите на Музејот од забот на времето ги збришаа сеќавањата. Така барем тврдеа надлежните. Наводно, материјалот од буквите, па и лепилото сами од себе се уништиле. Но, во налетот на градежната експанзија тие не се на дневен ред за обнова. Паднаа од ѕидот, враќање назад нема. Апсурдно, кога речиси сите нови зданија се дел од агендата за старо-ново Скопје.

Денес пероните, вагоните, пораката на Тито како симболи на Старата железничка станица, утре којзнае кој, зошто и каде ќе чепне во историјата.

Уште еден пример за човек да се запраша што и како се гради. Дали е стручно издржано, архитектонски потковано, естетски вклопено, финансиски оправдано...

Да градиш каде ќе стигнеш, без поширока стручна расправа, иако се задира во срцето на градот, е целосно неоправдано за дел од јавноста. Да менуваш лик на едно градско препознатливо јадро е неразбирливо исто како и присилно да застаруваш фасада на комерцијален објект. Финансиски оправдано и исплатливо во случајов, ама за идниот инвеститор на објектот кој речиси за багателна цена го купи парчето земја.

Како и да било, реалноста е таа. И со неа ќе се соживееме. И овој пат, по се' изгледа, никој надлежен не се грижи премногу. Оние храбрите и погласните попусто ќе зборуваат. Исто како и за палмите, за фонтаните во Вардар, за најавеното тркало на мост, галиите во Вардар... Секое чудо за три дена.

Но, се уверивме дека реалноста може и да се смени. Како и кој? Досега успеа само Прометеј. Разголените му гениталии предизвикаа бура во јавноста. Наводните женски невладини организации испаднаа мажи во целава ситуација. Ако митолошкиот лик преку ноќ се исправи гол среде Жена-парк, но за ден-два го облекоа, се докажа дека, сепак, и невозможното е возможно. Можеби вреди да се почека да поминат проекциите на филмот „Прометеј“ во 3Д-издание. Што ли ќе видат некои во тридимензионалното? Можеби ќе се пренесе и на терен. Како се движат нештата, ретко кој може да фати крај со крај и да пресече од каде извираат идеите за старо-ново Скопје. Кој и до кога во каков филм живее?