Едиторијал

Лустрација во опинци

Наум Котевски

„Ќе ти дадам едно сиџимче, па обеси се“. „Море облечи си ги опинците, те стегаат чевлите“. Ова не е примитивна конверзација меѓу двајца противници од некоја од феудалните фази кои се расправаат околу тоа дали малиот селски посед е поефикасен од крупниот, туку современ разговор меѓу Томе Аџиев и Чедомир Дамјановски, претседател и член на Комисијата за лустрација, која би требало да претставува некаков доказ за еволуирањето на руралното општество во изразито развиено.

Но, Аџиев (иноватор на првата досетка) и Дамјановски, кои очигледно се подуховити на сцена отколку приватно, и' се спротивставија на оваа логика, како мускулната маса на гравитацијата и со изразување преку симболи (чевли, опинци) го формираа металингвистичкиот јазик на лустраторскиот мит во земјава. Мит затоа што кој е тој што би можел, по оваа последна мизерна епизода од состанчувањето на Комисијата, да поверува дека тие луѓе имаат реална умешност успешно да ја реализираат првичната идеја на иницијаторот на Законот, Стојан Андов. Односно, искрено да расчистат со неправдите од поранешниот систем, проект кој почна онака како што неминовно налага практиката од другите земји - со добра волја и консензус.

Особено сега кога се знае дека Комисијата , според новиот Закон, кој беше усвоен деновиве во парламентот, без присуство на најголемата опозициска партија СДСМ, има тотално одврзани раце. Имено, зголемените ингеренции, во нападот на примитивизам, и' даваат можност самата таа да одлучува кој ќе биде објавен како сведок, а потоа, за разлика од претходните решенија што предвидуваа строги казни за објавување на идентитетот и истопорен на семоќните веб-страници, без за тоа да постои судска одлука. Ниту, пак, амин од Агенцијата за заштита на лични податоци.

Притоа, експертите предупредуваат дека не постои ниту стандардна процедура за докажување дали некој бил соработник со тајните служби. Во тој контекст, етикетираниот, и да докаже дека Комисијата греши, на крајот ќе му биде залудно, бидејќи веќе ќе биде жигосан. Трик со кој лесно може да се дисквалификуваат и 12-14 илјади кандидати за советници и градоначалници на наредните локални избори.

Патем, сега и секој поединец ќе може да побара да се испита дали некој бил соработник, со што автоматски се случува назадување во желбата за напредок. Наместо да се дејствува на елиминација на тој фатален кодошки код на нацијата, што е една од интенциите на лустрацијата, со оваа можност тој дефинитивно се стимулира. Сега секој секому може да му смести, како што било во сатанизираниот комунизам.

Кога на сето ова ќе се додаде и фактот дека и олигарсите ќе подлежат на лустрација, а не на Кривичниот законик, со што може да се случи мешање и изедначување на јавната и приватната сфера, како и тоа дека некој го делигитимираше Уставниот суд, кој одлучи дека лустрацијата не може да се однесува на периодот по 1991 година, јасно е зошто се оправдани сомнежите дека лустрацијата полека станува монструм закон. Тој никако не може да ја задоволи својата природа, да генерира помирување и консолидација, туку ќе создаде дополнителна поделба во поделеното општество.

Со прекршување на принципот на владеење на правото, никогаш нема да може одговорноста да ја победи страста во практикувањето на политиката.

Оттаму, воопшто не е тешко да се претпостави дека Македонија, во која очигледно нема место за дилемата кому да му се даде предност - на семејството или отпорот, а која е централен мотив во неколку дела на славниот Милан Кундера, ја очекува пеколна лустраторска предизборна кампања.