Мислења

Гледај Русија, пиши Македонија

Ѓорѓи Спасов

Сегашниот претседател Ѓорге Иванов, во свој текст објавен 2006 година под наслов „Гледај Русија, пиши Македонија“, моделот на Владимир Путин го посочува како најсоодветен за новата политичката елита во Македонија

Деновиве колумнистот Братислав Димитров не' потсетува во една од своите духовити колумни на причините за пропаѓањето на социјализмот. Тој вели: „Производството натфрлуваше норми единствено во весници, во говори и на телевизија. Во практика најмногу се произведуваа внатрешни и надворешни непријатели“.

Ги знаевме, вели Бато, наизуст сите класици на марксизмот, но не знаевме една проста народна поговорка која важи за сите времиња: „Кој живее на кредит, умира на рати“. Фала Богу, си помислив веднаш, што сега веќе не е така. Како патриот веднаш го пуштив телевизорот да ги гледам вестите на националната телевизија. А главната вест е како во најдобрите времиња од комунизмот. Спикерката како од Орвеловата „1984“ објавува дека „според извори на Нетпрес е забележан човек од грчката амбасада како влегува и излегува од седиштетото на опозицискиот СДСМ на улицата ’Павел Шатев‘“.

Забележувам, се сменила само улицата. Според тие извори, продолжува спикерката, станува збор за заеднички активности на внатрешниот и надворешниот непријател на Македонија. Пропаднатите политичари Тито Петковски и Љупчо Георгиевски соработувале со Грција за преименување на Република Македонија во Северна Македонија (и веројатно за тоа предавство добиваат пари). Грција преку својот човек за врски, според истите извори, барала од СДСМ да не дозволи една од улиците во Скопје да добие име Филип Втори Македонски. На таа улица се наоѓало сегашното Министерство за надворешни работи на Македонија и поштата од цел свет ќе се одвивала од адреса која ќе ги иритирала Грците. Со тоа е докажано, тврди изворот, дека активноста за СДСМ против промената на имињата на улиците е лицемерство платено од Грците со цел опозицијата одново да дојде на власт.

Веднаш по ова јавно разобличување на внатрешниот и надворешниот непријател, на екраните се појавува Никола Груевски. Тој откако ќе каже колку странски инвестиции влегуваат или само што не влегле во Македонија, и каков економско процвет доживеал Штип за време на неговиот мандат, ќе изјави дека „не може да се негира податокот дека економијата оди во минус“, но за тоа е виновна исклучително економската криза на Запад поради која и ние не можеме економски да просперираме. Со други зборови, кога ни оди, заслужна е Владата, а кога не оди, виновни се претходната власт и Западот.

Се сетив тогаш на некои учебници од комунизмот во кои пишуваше: „Бивша Југославија пред војната немаше ништо. Дојдоа Германците и се' ни зедоа“. Ако се следат говорите на премиерот кои се во тој стил, набргу ќе ви стане јасно дека Западот, како и во времето на комунизмот, се' уште е нашиот најголем непријател.

Прво. Тие од Запад, според него, се лицемери, кои не почитуваат ниту меѓународно право ниту човекови права, кои се кобајаги наш пријател, ама се поголем пријател на Грција и со блокирањето на нашето членство во НАТО и во ЕУ ја уништуваат перспективата на Македонија.

Второ. Од нивната економска криза и финансиски проблеми ние како Македонија покрај сите роуд-шоуа на премиерот, од Катар и Кина до Русија, не можеме да кренеме глава и економски назадуваме.

Трето. Тој лицемерен Запад финансира невладини организации и некои новинари во Македонија, кои си земаат за слобода постојано неосновано да ја критикуваат владата на нашата татковина.

Со оваа реторика, премиерот Груевски, веќе пет години ни повторува дека Истокот не' отпишал, а Западот не не' запишува, па мора сами да се снаоѓаме. Но, се чини дека тој и неговите избраници за одржување на континуитетот (од Ѕинго до Амди Бајрам) гледаат во тоа и некоја предност. Тие профитираат и од кризата на Западот и од модернизацијата на Истокот. А во што се состои модернизацијата на Истокот? Кои се клучните елементи на ефикасноста на власта, да кажеме, на Владимир Путин?

Во една анализа на тема зошто не можат да успеат „портокаловите“, ненасилните или интернет-револуции во Русија или во Белорусија, познатиот аналитичар Иван Крстев го дава следново објаснување: „Стратезите на Кремљ ги нарекоа тој вид револуции што се случија во Србија, Грузија, Украина и во други земји државни удари организирани од Западот. По темелното проучување на технологијата за изведување на тие удари, стратезите ја промовираат доктрината на Путин позната како ’суверена демократија‘“.

Во таа доктрина за зачувување на власта се клучни неколку елементи.

1. Воспоставување целосна контрола врз економските елити во земјата и безмилосно уништување на бизнисот и моќта на оние што би ја финансирале опозицијата.

2. Целосна контрола врз медиумите, па и можност некои сопственици на опозициски медиуми или новинари во неразјаснети околности да исчезнат.

3. Забрана за финансирање на невладините организации од странство и ставање под контрола на владата на целото граѓанско општество преку формирање провладини невладини организации.

4. Обнова на пропагандата за поврзаноста на домашната опозиција со надворешниот непријател и дискредитирање на опозицијата преку перманентна кампања помогната и со информации од тајните служби.

Во ваквите системи, опозицијата на која и' се блокирани сите канали за институционално влијание и опстојување е принудена или илегално да се финансира или да се радикализира преку протести. Тогаш, тоа власта го користи за „оправдано да му се спротивстави на хаосот, да употреби сила“ и да апси, по потреба и опозициски лидери. Со тие методи, соборениот еднопартиски систем се претвора во систем со доминантна партија во власта која ги контролира сите ресурси. Новата партиска номенклатура, распоредена на клучните функции во државата, се одржува на власт и владее зад маската на парламентаризмот, на начин кој само во нијанси се разликува од власта на соборената комунистичка номенклатура. Но, зошто ни се случува ова?

Сегашниот претседател Иванов, во свој текст објавен 2006 година под наслов „Гледај Русија, пиши Македонија“, моделот на Путин го посочува како најсоодветен за новата политичката елита во Македонија и наведува дека со таков модел можат да се исправат направените грешки во процесот на дотогашната транзицијата. Се чини дека на Груевски таквиот модел му легна на срце. Тоа е модел познат како „изборна автократија“ или означен од Русите како „суверена демократија“. И додека таквиот модел во земји со царистичка традиција, со големи национални богатства и ресурси каква што е Русија, во определен период може да има и стабилизирачка улога, применета во мали земји како Македонија, чии политички елити живеат од милоста на Западот и од кредити, се претвора во карикатура која ја враќа земјата во времето на комунизмот. Затоа во такви земји одново производството натфрлува норми само во весниците, во говори и на телевизија. Во практика, најмногу се произведуваат внатрешни и надворешни непријатели. Ги знаеме сите демократски фрази наизуст, но не и поговорката - кој живее на кредит умира на рати.

(Авторот е универзитетски професор)