Мислења

Суштината на Путин

Михаил Касјанов

Путин нема ништо што може да им понуди на Русите покрај својата вулгарна, изветвена реторика

Само малкум��на, најмалку од сите Владимир Путин, кој на 4 март планира да се врати на претседателската функција во Русија, можеа да замислат минатиот декември дека Русите, првпат во 20 години, ќе се разбудат и протестираат во десетици илјадници против власта. Спротивно на востанијата од Арапската пролет, движечка сила зад тековните протести не е сиромашната и обесправена, туку растечката урбана средна класа на Русија. Тоа е важна разлика, за историски, успешна демократска транзиција која отсекогаш барала политички мобилизирана средна класа.

Добро образованите и успешни Руси од средната класа излегоа на улиците за да добијат почит од хиерархијата на Кремљ што е извалкана со измами и корупција. Последна капка што ја прели чашата беше бесрамниот фалсификат на парламентарните избори во декември, кои го зајакнаа чувството на граѓаните дека режимот со презир се однесува кон нив. Русите се особено навредени од арогантниот третман на Путин кон функцијата претседател како таа да може да биде „позајмена“ на сојузници – како сегашниот претседател Дмитриј Медведев – и вратена назад кога и да посака. Но, и покрај големите протести во Москва, Санкт Петербург јасно е дека, милум или силум, Путин ќе помине уште шест години како лидер на Русија.

Што за Русија би значел уште еден претседателски мандат на Путин?

Безбедно ограден од вистински политички натпревар, Путин не може да се врати во Кремљ како „претседател на надежта“ како што се претстави себеси во 2000 година,. Тој повеќе не личи на Путин „националниот лидер“, кој во неговиот втор мандат вдахна нов живот во државата и ја предводеше земјата кон економски бум.

Значи, кој може да биде третиот Путин? Како ќе ги употреби огромните овластувања што му се доделени на рускиот претседател во политичкиот систем во кој нема реални проверки и баланси? Предизборните монолози и написи на Путин сугерираат застрашувачки одговор: неговото претседателствување ќе се темели на искрено погрешно толкување на структурата на современите меѓународни односи, пазари и демократија и ќе биде движено од неговиот неконтролиран месијанизам. Апелите за либерализам коегзистираат со статистичка догма и адутите за бомбастичен популизам се однесуваат на комплексност и тешки избори.

Всушност, Путин нема ништо што може да им понуди на Русите покрај својата вулгарна, изветвена реторика. Тој повеќе не ги согледува проблемите со кои се соочува неговата земја и поради тоа нема идеја што е потребно да се направи. Ниту, пак, има некаква загриженост за штетата што неговото беззаконие го навестува за иднината на Русија. Третиот претседателски мандат на Путин ќе биде воден од инстинкт и желба наместо владеење на разум и воздржаност.

Секако, Путин ќе го почне својот нов мандат со најискрени зборови за обнова, развој, демократизација и казнување на корупцијата. Тој би можел да понуди мали симболични гестови, како дистанцирање на себеси од навредливи политички и медиумски личности или покажување попустливост кон оние што ги затвори поради тоа што му се спротивставија. Но, сево ова би имало за цел задржување на политичката моќ наместо нејзино реформирање.

Всушност, од Кремљ во последниве години доаѓа многу благороден говор за слобода и модернизација. Но, без политичка волја за имплементирање на неопходните промени, таквите ветувања се однапред осудени да останат само тоа. Проблем е тоа што начелото за слободен и фер натпревар што е карактеристика на развиениот свет е подривачки на руската држава што Путин ја гради – држава што се темели на интеграција на власта и бизнисот.

Како резултат на тоа дури и ако наеднаш и чудесно се појави волја за промена во денешен Кремљ, незаконитоста на целата федерална влада ќе направи да биде невозможна ефикасно креирање политика.

Никој не треба да биде измамен од отстапките што ги прави Кремљ. Руските либерали нема да добијат ништо од компромитирање на нивната совест и благословување на третиот мандат на Путин. Како и предходно, тие во замена нема да добијат вистинска власт и секоја можност за искрени промени од постојната структура на моќ ќе остане минимална. Всушност, чекорите од властите за омекнување на јавното мислење ќе продолжат да бидат придружувани од зголемениот притисок на опозицијата и организации на граѓанско општество.

Во месеците по враќањето на Путин на претседателската функција многу нешта ќе зависат од граѓанското општество на Русија и лидерите на протестните движења. Русите мора да истрајат и формулираат збир од специфи��ни политички барања. Тие мора да инсистираат на реални и драматични промени – наместо на козметички подобрувања – на рускиот политички систем. Главна цел сега е залагањето за слободни и фер избори што на крајот ќе доведат до легитимна и одговорна влада.

Списокот со проблеми што ја мачат Русија е долг и нивното решавање повеќе не може да биде одложувано. Се' додека Путин е на власт, таа листа само ќе се зголемува.

(Авторот беше премиер од 2000 до 2004 година е лидер на опозициската Народна демократска унија и пишува за „Проект синдикејт“. „Утрински весник“ е дел од мрежата на „Проект синдикејт“)