Мое ќоше

Нашите мили комшии

Ерол Ризаов

Мудрите луѓе кога не можат да избираат соседи избираат пријатели

На еден голем дел од територијата на денешна Европа во почетокот на 20 - тиот век имало само три - четири држави. Денес, по неполни сто години на истото место се наоѓаат преку 20 држави и уште повеќе народи кои претендираат на славно минато и свој дел од историјата, која најчесто е страшно замрсена, преправана, допишувана и препишувана според потребите на политиките и интересите на победниците, но и на поразените. Историјата е добро тесто за месење и за освојување на власта. Војните, политиката и лошото образование, традициите, литературата, уметноста, песните оставиле длабоки наслаги во колективната свест на луѓето, особено на Балканот. Овој огромен историски товар што тешко го носат сите балкански народи, најчесто е главната пречка за добрите соседски односи.

Мудрите луѓе, кога не можат да бираат соседи, бираат пријатели. И во политиката е како во животот. Пријателите си ги избираш сам. Што повеќе имаш вистински пријатели, толку повеќе вредиш. Дури, некои познати филозофи политиката ја дефинираат како наука, или вештина, за правење пријатели. Се разбира, со сила убавина не бидува и тешко е да се стане пријател со некој кој не сака, а уште потешко што не те гледа дека постоиш, дека си тука од другата страна на улицата, ридот или реката.

Македонија во целата своја понова историја како што не научија во нашите училишта и нашите татковци и дедовци немала среќа со соседите и со големите сили. Во свеста на Македонецот е длабоко врежана страдалничката и тажна судбина на државата и на народот. Македонската национална свест, јазик и писмо е завршена работа. Тие се реалност како што сонцето изгрева на Исток, а заоѓа на Запад, или како што планетите се вртат околу сонцето, а не обратно, како што се мислеше во поголемиот период од раѓањето на Христа, до денес. Црквата таа своја грешка ја призна и ја исправи прифаќајќи ја вистината дека сепак планетите се вртат околу сонцето. Нашите комшии уште не можат да си признаат себе си и на светотот дека Македонците во 20 - ти век извојуваа своја национална држава по победата во антифашистичката војна, по што стапија во федерација со повеќе јужнословенски држави. Како што не можат да си признаат и Македонците дека во Југославија го доживеаја својот најголем процут и напредок низ целата историја. Тоа е период на најголемите дострели и достигнувања во афирмацијата на нацијата во сите сфери на живеење: култура, јазик, наука, образование, економија, развој, стандард, квалитет на живеење, спорт, сигурност и безбедност кои сега се' уште се недостижни по 21 година независност. И како воена и како економска сила и како демократска држава Југославија беше неприкосновен лидер на Балканот, па и малку пошироко во Југоисточна Европа. Тогашните и денешните наши соседи многу се разликуваат во својот однос кон Македонија. Негациите кои беа присутни и тогаш, беа многу потивки и повеќе за сопствени потреби отколку за вознемирување на Југославија, а уште помалку на светот. Тоа ќе останеше така и ако распадот на Југославија се случеше цивилизациски и по мирен пат со заедничка интеграција на сите републки во ЕУ и во НАТО како посебни држави. Како Чешка и Словачка. Тогаш соседите ќе молчеа бидејќи така налагаа интересите на големите сили.

Трагичниот распад на Југославија заврши со војни. Таа крвава разврска го услови признавањето на југословенските републики и го забави нивниот пат кон Европа иако беа далеку пред сите држави на Југоисточна Европа и на политички и на економски план. Проблемот на Македонија и нејзините политички лидери во односите со соседите е во тоа што никако не успеаја да ги измерат новите односи на силите.

Ја нема веќе Југославија. Наместо да изигруваме балканска велесила и да јаваме како Дон Кихот подобро е да го избереме мудриот пат на Санчо Панса и во ветерните мелници да не гледаме непријатели. Време е со искрено испружена рака да почнеме да си бараме пријатели кај комшиите. Тоа можеме успешно да го направиме ако се одмориме од идеологизираната историја која остави пустош во свеста на генерации. Тој опиум конечно мораме да го препуштиме на медицината. Таму е најкорисен. Ако први на Балканот им ја оставиме историјата на историчарите, ако ги има, мислам на вистинските, и соседите ќе можат да ја видат денешната реалност на Република Македонија, македонскиот народ, писмо и јазик. Нека си земат од минатото тоа што мислат дека е нивно ако така се чуствуваат подобро. Ако така ја толкуваат науката. Историјата кога е вистинска наука ги открива кражбите и крадците.

За жал, политичарите за жива глава не ја даваат историјата на науката. Без неа не можат да владеат. Затоа и ЕУ ги постави копенхашките критериуми за добрососедство. Не сака Европа да увезува балкански проблеми, доволни и се нејзините. Кој не го разбира ова не може да стаса до Европа. Само на Балканот е поважно минатото, отколку иднината. Македонија најмногу е таму.