Сите чудни коалиции во македонската политика

Домашната политичка сцена бележи повеќе случаи на сојузништва и на промени на партнери, кои од старт биле етикетирани како непринципиелни

Александра М. Митевска

Поранешните премиери Бранко Црвенковски и Љупчо Георгиевски качени на иста бина на митинзите пред локалните избори 2013... Ако едно време ова изгледаше како невозможна мисија, спроти новите избори, четврти што ќе ги организира оваа гарнитура на власт, таква слика се чини мошне веројатна.

Најавите за соработка на СДСМ со ВМРО-НП, како и со ЛДП, ОМ, Достоинство, но и со партиите од албанскиот камп - ДПА и НДП, во прво време, можеби, звучеа изненадувачки, но нивната евентуална реализација сигурно нема да биде преседан во историјата на македонскиот плурализам. Во изминатите дваесетина години, домашната политичка сцена бележи повеќе случаи на коалиции и на промени на политичките партнери, кои од старт биле оценувани како непринципиелни, а потоа имале долг век на траење, меѓу другото, и поради тоа што идеолошките разлики меѓу партии од поодамна постојат само на хартија.

Во првата декада од плурализмот, Црвенковски и Георгиевски беа главни противници во политичкиот ринг. Георгиевски во 1998 го собори Црвенковски од премиерската функција, а во 2002 година следуваше реванш и враќање на СДСМ на власт. Големото ривалство почна да згаснува по заминувањето на Георгиевски од кормилото на ВМРО-ДПМНЕ. Двајцата поранешни премиери сега имаат заеднички противник, а тоа е премиерот Никола Груевски.

Сегашниот премиер во 2008 година го навлече и револтот на некогашните традиционални партнери од ДПА, кога реши да ја земе ДУИ во Владата. Сегашната владејачка коалиција на ВМРО-ДПМНЕ и на ДУИ, која опстојува веќе четврта година, всушност, беше едно од најголемите изненадувања во домашната политика. ВМРО-ДПМНЕ, во периодот 2002-2006, жестоко ги критикуваше социјалдемократите поради сојузништвото со партијата на Али Ахмети. Во 2006 година ВМРО-ДПМНЕ, на чело со Груевски, избегна коалиција со партијата што произлезе од ОНА. Владата што ја формираа тогаш Груевски и Мендух Тачи доби поддршка од левичарската НСДП на Тито Петковски, која произлезе од СДСМ. Тоа беше уште еден неочекуван политички пакт, кој, сепак, не траеше долго. Се распадна пред предвремените избори 2008 година, по што НСДП се врати во друштво на СДСМ, а ВМРО-ДПМНЕ ја зеде ДУИ во Владата и тој политички брак досега ги преживува сите искушенија.

На уште подолги патеки егзистира коалицијата меѓу вмровците и социјалистите на Љубисав Иванов-Ѕинго, кој своевремено, во првата деценија од независноста, важеше за верен партнер на Црвенковски. Во тие времиња, на спротивната страна од Црвенковски беше ДПА, чиј функционер тогаш беше и Руфи Османи, сегашниот лидер на НДП и градоначалник на Гостивар. Конфронтацијата меѓу актуелните лидери на СДСМ и на ДПА доживеа кулминација во периодот 2006-2008, кога Тачи му беше партнер на Груевски во Владата, а Црвенковски беше претседател на државата.

Лидерот на социјалдемократите деновиве сигнализираше повторно дека е подготвен да седне на преговарачка маса и да се обиде да договори коалиција со лидерите на вонпарламентарните партии кои не се дел од здружениот опозициски фронт. Црвенковски со тоа треба да докаже дека неговата партија, како стожерна во опозицискиот блок, има поголем коалициски потенцијал од владејачката ВМРО-ДПМНЕ, чија коалиција „За подобра Македонија“ веќе неколку години функционира со дваесетина помали партнери. Црвенковски, истовремено, се обидува да воспостави врска и со парламентарните опозициски партии од албанскиот камп, НДП и ДПА.

На сигналите што им ги испрати Црвенковски од десничарскиот табор на Георгиевски одговорија дека за ВМРО-Народна партија од поодамна не е табу-тема коалиција со СДСМ. Постепено се топи и отпорот на либералдемократите повторно да му се придружат на таборот на социјалдемократите со кои соработуваа речиси една деценија. Нивното сојузништво пукна пред минатите локални и претседателски избори, во 2009 година, кога ЛДП реши да се испроба сама во изборниот ринг. Опозициските партии на Албанците, пак, засега тактизираат, делумно и поради тоа што се' уште постојат дилеми дали е создаден политички амбиент за етнички мешана предизборна коалиција.