Турција подготвува изненадување, Грција вето

Анкара ќе и' помага на Македонија да ја вклучи хашката пресуда во заклучоците на НАТО

Слободанка Јовановска


Три дена пред самитот на НАТО во Чикаго, Турција најавува изненадување во прилог на Македонија. Двете посети на високо ниво, на шефот на дипломатијата Никола Попоски на Анкара и на претседателот на турскиот парламент Џемил Чичек на Скопје, покажуваат дека интензивно се координираат напорите да се издејствува нов заклучок на НАТО. Каков, Чичек не сакаше да прецизира денеска, изјавувајќи дека двата претседатели ќе бидат заедно во Чикаго и ќе го направат тоа што ќе биде потребно, дека турскиот став е јасен за Хашката пресуда, а поединостите што со неа, ќе следат натаму.

Слични најави стигаат и од кабинетот на претседателот на државата Ѓорге Иванов и, според нив, претседателот на состанокот за Авганистан ќе побара НАТО да ја вклучи во заклучоците пресудата за Македонија. Македонија очигледно кокетира со поддршката на Анкара пред Чикаго и Турција треба да биде земјата која ќе ги предводи тие што ќе го отворат нашето прашање на самитот.

Идејата пак генерално ја најави премиерот Никола Груевски уште пред неколку дена, барајќи преку писмото до земјите членки Грција на самитот да се изјасни за пресудата на Хаг околу ветото. Се' заедно, излегува дека Македонија со помош на Турција сака да испровоцира ново грчко вето во НАТО, а најави од Атина дека се подготвени за тоа веќе стигнаа, иако Алијансата и САД праќаат сигнали дека цврсто стојат на ставот од Букурешт и се решени да го избегнат тоа сценарио.

Ќе успее ли Македонија во период на безвластие во Грција да профитира од нејзината незавидна ситуација и може ли за таков потег сепак да добие поддршка во Алијансата? Знаејќи кој треба да ги наплати долговите од Грција и колку тие изнесуваат, можно е ��д ваквата најава место ние, сепак да профитираат земјите што го кројат пакетот мерки за Грција.

Како и да е, Чичек беше многу категоричен во ставовите и таинствен во најавите.

„Има некои пречки за зачленувањето на Македонија во НАТО. Ја даваме нашата поддршка и ќе продолжиме во тој правец. Веруваме дека барањето за зачленување на Македонија е многу праведно и дека тоа ќе биде придонес кон мирот и стабилноста на балканските простори“, изјави Чичек. На директното прашање дали Турција ќе го отвори прашањето за Македонија на самитот тој рече дека „претседателите на двете земји ќе бидат таму, ќе се сретнат и ќе го направат тоа што треба“.

„Ние сме земја со политичка волја и одлучни во тоа да ги развиваме сестрано односите со Република Македонија“, порача Чичек, откако претходно доби благодарност од спикерот Трајко Вељаноски што Анкара и писмено застанала зад Хашката одлука. Какво писмо, кога било врачено и дали ќе биде презентирано во Чикаго, не беше кажано, но според извори од македонската страна станува збор за документ што Турција и го упатила на Македонија веднаш по изрекувањето на Хашката пресуда, па не е нов момент.

Грчките медиуми денеска најавија тревога во Атина, поради очекувањата дека Турција ќе бара да се дискутира во Чикаго за Хашката пресуда. Според нив зад оваа земја ќе застанат и Словенија, Хрватска, Норвешка и Велика Британија. За Чичек пак нема дилема дека Македонија заслужува да биде членка на НАТО

„Македонија, повеќе од потребно ги исполни условите за зачленување во НАТО. Турција оваа институција ја гледа како основен фактор за евроатланската безбедност и искрено ја поддржува политиката на отворена врата на Алијансата. Затоа нереализирањете на членството на Македонија го смета за големо разочарување. Верувам дека Република Македонија, во најкраток рок, на начин што ќе биде прифатлив за нејзиниот народ, ќе стане членка на НАТО. Нашата одлучна подршка на овој план ќе продолжи и понатаму“, порача тој вчера во нашиот Парламент, додавајќи дека тоа е природен став на Турција.

Инаку според програмата што ја објави НАТО, самитот ќе започне в недела попладне така што, со оглед на временската разлика, клучниот состанок на земјите членки на кој може да се смени заклучокот за Македонија ќе се случи доцна ноќта. Во понеделникот наутро ќе се одржи состанокот за Авганистан на кој нашиот претседател има намера да зборува за Хашката пресуда за ветото и да бара таа да стане дел од заклучоците на Алијансата, иако „возот“ за тоа ќе биде поминат, бидејќи во овој формат нема да се носат такви одлуки, поточно во присуство на земји нечленки на Алијансата. Потоа ќе се одржи состанокот на министрите за надворешни работи на НАТО и на земјите аспиранти - Македонија, Грузија, БиХ и Црна Гора - на кој исто така ништо нема да се решава, и за кој се' уште некои притискаат да биде на лидерско ниво. На крајот ќе биде состанокот на НАТО со земјите партнери, од Австралија до Русија и Украина, на кој исто така ќе се дискутираат други теми.

Останува Турција и евентуално некоја друга земја да ја одработат нашата желба, а нашите барања да се слушнат директно пост фестум. Ако ништо не се постигне, сепак Македонија ќе има уште една шанса да ја измери силата на поддршката што ја има околу приемот и да си обезбеди ново алиби во преговорите за името.