Едиторијал

Има ли судството интегритет?

Гордана Дувњак

Два судски процеса го ставаат во моментов на тест македонскиот правен систем и претставуваат парадигма на функционирањето на македонското општество. Случајот со убиството на младото момче Мартин Нешкоски, како и судењето на лидерот на Обединети за Македонија, Љубе Бошкоски.

Од начинот на кој што ќе бидат процесирани овие два случаја и задоволена правдата, во голема мера ќе зависи и тоа колку третата власт е отпорна на влијанија, особено на оние што од доаѓаат од извршната власт, поточно од полицијата. Од тоа во голема мерка зависи и одговорот на прашањето: постои ли воопшто судски интегритет или, пак, тој е ставен во скутот на полицијата?

Што е она што ги поврзува овие два случаја, кои, веројатно, ќе бидат проучувани како „бисери“ од практиката од страна на идните генерации млади правници?

Судските процеси, во суштина, се многу различни, особено во квалификативите на кривичните дела опишани во обвиненијата. Обвинетиот припадник на „Тигрите“, Игор Спасов, кој се товари за бруталното претепување со смртни последици, одговора за едно од најтешките кривични дела - убиство. На бившиот министер за внатрешни работи и жесток критичар на владејачката партија, пак, му се става на душа злоупотреба на финансиски средства за изборна кампања, како и злоупотреба на службената должност.

Сепак,она што ги поврзува овие два кривични настана е силната политичка конотација, а уште повеќе нескриената инволвираност на полицијата, како во забошотувањето на вистината така и во насочувањето на процесите во посакуваниот правец.

Убиството на момчето се случи ноќта кога владејачката ВМРО-ДПМНЕ ја славеше изборната победа, во срцето на градот и пред очите на сите оние што тој ден се најдоа на Градскиот плоштад во главниот град. Апсењето, пак, на братот Љубе се случи ден по изборите, среде бел ден, во наместена полициска акција, во популарна скопска кафеана, каде што тој, наводно, примил 100.000 евра во кеш. Стотиците евра никој не ги виде, па дури ни одбраната на Бошкоски, но затоа целата македонска јавност го препозна брендот „Зара“ на кесата на „донаторот“.

Многу елементи упатуваат на тоа дека, прво, истрагите на овие два случаја, а потоа и судските процеси, се водат со многу намерни и ненамерни пропусти, недоследности, па и контроверзи. Сето тоа укажува на впечатокот дека судиите што ги водат овие предмети се под силен притисок, како на одредени центри на моќ така и на јавноста.

Игри без граници со притисоци врз сведоци, снемување докази, непотребно иритирање со избор на претесни судници, во кои не може да се смести ниту одбраната, а камоли семејствата и оние што треба да ги следат судењата. Како да се разбере, пак, небулозата да се одложуваат судски рочишта, затоа што не можело да се обезбеди присуството на „загрозениот сведок“, кој бил отсутен и во странство. А, токму Обвинението да се темели на неговото сведочење, кога, сепак, ќе се направи тоа, надвор од секаква процедура, да се исклучи јавноста за ликот на сведокот да остане во темница. Наместо да се дозволи можноста одбраната непречено да му поставува прашања за дискредитирање на изјавата на сведокот со трансформиран лик и видоизменет глас на сведокот, судијата да зазема страна.

Доколку судиите дозволат политиката повторно да надвладее над правото, ќе упатат две многу загрижувачки пораки. Прво, дека насилството во оваа земја се исплатува и останува неказнето, доколку зад себе имате силна партиска заштита. И втората, дека лошо ќе заврши секој оној што ќе се дрзне да ја критикува власта!