Реплики

Свадба без сватови

Соња Крамарска

Кога мегафоните ги заменуваат микрофоните, тоа е по правило лош знак

Познато е дека кога родителите не се согласуваат со брачниот избор на синот или на ќерката, а тие сепак се земаат, на крајот приказната завршува со договор меѓу двете страни односно сватовите, за датумот на свадбата. Без оглед на тоа колку се мразеле претходно, тие седнуваат на маса, прават список на гости, прават избор на мени, дискутираат цени и прават заедничко сценарио за свадбениот ден.

Е во Македонија, свадбата, мислам на онаа изборната на 24 март, е закажана без договор со сватовите. Тоа не значи дека ќе биде свадба без тапани, но некако не бива и без сватовите "од другата страна". Тоа не ветува добар и долготраен брак, читај власт. Ниту пак е предуслов за бериќет и напредок.

Локалните избори вчера се закажаа во досега најсложена политичка ситуација во земјава. Со реална закана за бојкот која Владата никако не треба да ја третира како политички блеф, туку како потенцијална опасност. И со опозиција која ги крстари скопските улици, ги посетува градовите низ земјата, и мобилизира незадоволни од власта. Кога мегафоните ги заменуваат микрофоните, тоа е по правило лош знак. Таква сложена политичка ситуација немаше ниту при кризата во 2001 година бидејќи тогаш по првичниот шок, Македонија брзо ги препозна своите интереси а политичарите ги спроведоа. Денес, ситуацијата е многу потешка. Опозицијата е надвор од парламентот, испорача барања кои во најголем дел се невозможни, а на Владата пак како да и се допаѓа мирното море во парламентот.

На двете страни се двајца лидери кои, се чини, никогаш, ама никогаш нема да си подадат рака и да седнат на заедничка маса. Контактите меѓу двете партии, ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ се целосно замрени. Тоа и најоптимистите ги наведува да се прашаат - дали воопшто може да се случи излез од оваа ситуација? На социјалните мрежи Фејсбук и Твитер секојдневно и едната и другата страна истураат огромни количини омраза едни спрема други, а и кон оние кои не сакаат да им се придружат. Како Македонија да се врати дваесет години наназад, според политичката култура, толеранција, и меѓучовечки односи. Македонските политички лидери се доведоа во ситуација некогаш радикалниот Мендух Тачи сега да биде поумерен од нив во своите изјави и да биде гледан како глас на разумот.

Распишувањето на локалните избори, кое се случи вчера, може да дојде како позитивна шок терапија на системот, иако првичните прогнози се дека тоа ќе ја заостри политичката ситуација. Независно од денешниот одговор на ВМРО-ДПМНЕ, опозицијата ќе мора брзо да донесе одлука. Дали ќе учествува на изборите или ќе ги бојкотира. Повикот за избори може да ги мобилизира социјалдемократите и побргу да ги одведе до заклучокот кој е нивниот вистински интерес во сегашната ситуација. Судејќи според реакциите на ЕУ и САД кои вчера ја повикаа СДСМ да се врати во парламентот, одлуката ќе треба да ја донесат брзо, бидејќи полека но сигурно ја губат поддршката за "уличната демократија". Не е исто да се дејствува надвор од парламентот, "на Рекорд" во Скопје, и во народниот дом каде што, ако не друго, се вперени камерите и очите на јавноста и каде што ставовите на опозицијата ќе добијат гласност.

Меѓуоа, на распишувањето на локалните избори може да се гледа и како на тешка провокација, среде "студената војна" што ја водат ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ. Особено затоа што партискиот врв на ВМРО-ДПМНЕ најави за денеска изјаснување за барањата на СДСМ од кои клучното е барање да се одржат и парламентарни избори заедно со локалните, а шефот на парламентот Вељаноски вчера распиша (само) локални избори.

Но тоа е само на прв поглед. Распишувањето на локалните избори и нивно одржување, прво не може да се одбегне бидејќи е обврска согласно законот. И второ, како политички потег може да ја разгори кризата, но може и да доведе до отрезнување затоа што на крајот на денот, политичкиот натпревар се одвива само на две места: во парламентот и на избори.

Се разбира, од Владата најмногу зависи дали тие избори ќе бидат фер и демократски, и во тој дел битката на СДСМ е разбирлива и оправдана. Но неоправдано е гневот од настаните на 24 декември да го преточат во "герилско однесување" како што вели потпретседателот Гордан Георгиев, и тоа од две причини: настаните на 24 декември ги видоа сите, и тие беа прилично јасни. Се одвиваа безмалку пред очите на целата домашна и меѓународна јавност, и СДСМ нема потреба понатаму да води политика на таа основа. Јавноста сосема разбра што се случи на тој ден, и опозициската партија не треба тоа дополнително да го објаснува.

Вчера, мисиите на ЕУ и САД во Скопје во јавно обраќање побараа од СДСМ да се врати во парламентот. Во обраќањето беше адресирано барање и до Владата и нејзините партии да овозможат процедурална и транспарентна работа на парламентот, како и нормален тек на политичкиот дијалог во државата. Од ова обраќање можат да се издвојат две многу важни пораки. Првата е дека македонската политичка левица е пред закана да ги изгуби традиционалните симпатии на ЕУ и САД ако продолжи да се радикализира. Втората е дека тие бараат брзо нормализирање на политичките процеси, по случувањата на 24 декември. Со еден збор, меѓународната заедница бара овој немил настан да се заборави и работите да продолжат таму каде што застанале.

Од прагматичноста но и од храброста на партиското раководство на социјалдемократите зависи дали опозицијата ќе подлегне на емоциите или со студена глава ќе ја проанализира својата позиција и ќе заземе конструктивен став. Вчерашната најава дека има време до 24 март и дека е можен договор, како и спремноста на врвот на СДСМ да преговара со ВМРО-ДПМНЕ како што велат во било кој формат и на било кое место, влеваат надеж дека политичката агонија ќе биде надмината. Во спротивно, последиците ќе дојдат многу бргу.