Мое ќоше

Пијан брокер и трезен премиер

Ерол Ризаов

Која е разликата во купувањето нафта и градењето споменици за 400 милиони евра

Пијан брокер минатата година направил дар-мар на светската берза на нафта. Ја кренал цената на барел суров петролеј до облаци. Извесен Стив Перкинс (34) една јунска вечер во Лондон во својот стан натрескан го вклучил лаптопот и купил седум милиони буриња нафта. За миг ја собрал целата слободна нафта за што неговата компанија платила 520 милиони долари, околу 400 милиони евра. Тоа предизвикало паника на берзите и ја зголемило светската цена на нафтата на највисоко ниво во изминатите осум месеци.

Шокантното прашање е: зар може еден човек да направи такво нешто било трезен, било пијан. Пошироката јавност дозна по една цела година сложена истрага дека тоа е вчудовидувачки лесно. Еден замрачен ум за неколку минути од својата фотелја активирал тревога од светско геополитичко значење. Цените по барел за половина час пораснале за еден и пол долар, а обемот на тргување на берзите се зголемил за десет пати. Кога неговите претпоставени утрото откриле дека е неовластено купувањето, веќе било доцна. Од збрката на светскиот пазар што ја предизвикал нивниот брокер компанијата покажала загуба колку што изнесува нејзиниот вкупен годишен приход.

И нашиот премиер Никола Груевски почнал како брокер, но за наша голема среќа тој не пие воопшто алкохол и секогаш е трезен. Откако е во политиката, повеќе од една деценија, ниту се чуло ниту се видело, па дури ниту шпекулативно не се спомнало дека се напил алкохол повеќе од една чашка колку за наздравување. Дури ни на свадба, или на значајна прослава, јубилеј, приватна забава, премиерот некој не го видел барем малку поднапиен. Сите свои големи одлуки нашиот премиер ги носи со полна одговорност во добра здравствена состојба, секогаш во рамките на законските и уставните овластувања. Со една таква трезвена одлука почна изградбата на грандиозниот проект „Скопје 2014“, кој според некои процени чини некаде околу 400 милиони евра, исто онолку колку што потроши пијаниот брокер за еден саат и направи геополитички хаос во светот. Всушност, треба да се каже и тоа дека вистинската цена на најголемата македонска инвестиција во изминатите 21 година независност сконцентрирана во строгиот центар на главниот град уште никој официјално не ја соопштил. Тоа е најголемата тајна која може да се дознае по повеќемесечна независна истрага која е можна само по промена на власта. Јавноста во Македонија засега не смее да дознае колку пари чини најголемото стратегиско вложување откако влеговме во демократијата.

Македонските вложувања во потрага по пославно минато нема да ја нарушат светската берза, ниту, пак, цената на бронзата, на каменот, на мермерот и на врбите нагло ќе рипнат. Тие само во Македонија и во дел од соседството направија економски и политички земјотрес. Цената за тоа ја плаќаат граѓаните на Македонија кои живеат убедливо најсиромашно во Европа, каде што невработеноста на вискообразованите луѓе изнесува 52 процента, а со средно образование 38 проценти млади се без работа според ОЕЦД, што не' сместува длабоко на европско дно и под земјите кои се пред банкротство. Во време на светска економска криза и рецесија една сиромашна земја да се одлучи да гради стотици споменици од политички причини само за да ја крене гордоста на новите патриоти и да се осигура изборна победа е чин без преседан, кој е направен целосно обмислено и трезвено. Да се одржува власта со помош на Александар Македонски, со Филип Втори, со неговата сопруга Олимпија, со Прометеј гол или облечен, сеедно, со Јустинијан, со Триумфална капија, со златни ангели, лавови, со цели ергели бронзени коњи, фонтани, со кораби и жални врби заринкани во Вардар, со Мајка Тереза и Скендер-бег, со бесмислено насадени мостови на секои 50-100 метри, со античко, византиска, вмровско преородбеничка голема збрка на скопскиот плоштад и околу него и притоа да се потрошат стотици милиони евра ја надминува бизарноста и на пијаниот лондонски брокер. Навистина, мора да е многу тешко да се направи сето ова при полна свест. Ама ете се направи со големи жртви. Спомениците во Скопје се изградени со пари на граѓаните и со заеми кои ќе ги враќаат идните генерации. Должничката владина криза не е предизвикана пресудно од влијанието на светската криза, туку најмногу од вознесот на преродбата.

Разликата меѓу пијаниот брокер и трезниот премиер, кои горе-долу потрошиле исти пари, еден купувајќи нафта во една вечер, другиот градејќи споменици неколку години, е во тоа што во Лондон можеби ќе банкротира една мала брокерска компанија, а кај нас се тресе една мала држава со два милиона народ. Па сега вие измерете што е полошо.