Фрустрациите ја одржуваат напнатоста во живот

Без компромис на повидок, Македонија може само да гледа како Хрватска ќе и' се приклучи на ЕУ, додека Србија и Црна Гора притискаат за почнување преговори

СЛУПЧАНЕ – Дупките од куршуми во ѕидот на куќата на Џемаил Исма��ли се потсетник за тоа колку близу беше Македонија до општа граѓанска војна во 2001 година, кога тој им се приклучи на герилските бунтовници во име на етничкото албанско малцинство во земјата. Бунтовниците на крајот беа разоружани во замена за моментално ветување за поголеми права и претставеност, и подалечни изгледи за просперитет и можност во рамките на ЕУ. Но по нешто повеќе од една деценија 56-годишниот Исмаили е невработен и не е способен да си дозволи да плаќа школарина за неговиот син да продолжи да студира.

Во меѓувреме, кандидатурата на Македонија за членство во ЕУ не е мрдната од мртва точка уште од 2005 година, замрзната од спорот со соседот Грција кој две децении му пркоси на мадијаторството на ОН. „Мислев дека оваа земја ќе биде сосема поинаква“, вели Исмаили од Слупчане. „Копнеев за подобар живот, но од 2001 година работите само се влошија, има уште поголема сиромаштија“.

Поплаките на Исмаили се вообичаени. Така кога еден полицаец кој не беше на должност уби двајца етнички Албанци во Гостивар во расправија околу паркинг-место кон крајот на февруари, се вклучи алармот. Повеќе од десетина лица беа повредени, а други уапсени во двенеделното насилство што произлезе од тоа додека припадници на славомакедонското мнозинство и албанското малцинство разменија напади со бејзбол палки и ножеви, честопати земајќи го за своја цел јавниот транспорт во главниот град Скопје. Националната фудбалска лига на кратко го одложи почетокот на новата сезона поради страв од поттикнување поголеми немири.

Насилството изгледа е во опаѓање, но тоа нагласи уште колку Македонија треба да работи на обединување на заедниците што го делат оваа мало, опколено со копно и осиромашено парче од поранешна Југославија.

Сиромаштијата и национализмот би можеле да создадат експлозивна комбинација, наведуваат дипломатите и аналитичарите. „Тоа е рецепт за катастрофа“, вели висок западен дипломат кој сакаше да остане анонимен. „Кога луѓето немаат пари, тие се обидуваат да најдат некого за да го обвинат за тоа. Во случајот со Македонија, етничките групи меѓусебно се обвинуваат за нивните несреќи“.

Македонскиот беше финалниот конфликт што произлезе од крвавиот колапс на Југославија, последното домино што падна по војната во 1998-1999 година во соседното мнозинско албанско Косово, кога српските сили под команда на тогашниот лидер Слободан Милошевиќ водеа брутална војна против бунтовниците.

НАТО и ЕУ дипломатијата ги сопреа борбите во Македонија пред тие да ескалираат во тотална војна. Герилците влегоа во политиката во замена за поправична дистрибуција на моќта меѓу македонското мнозинство и Албанците. Албанците сочинуваат 25 отсто од двомилинското население во Македонија. Можеби се повеќе, но земјата минатата година го прекина пописот на населението поради тоа кој треба да биде попишан.

Имплицитно во мировниот договор беше ветувањето дека ако двете засегнати страни успеат да се разберат, земјата ќе има подобри шанси да му се приклучи на остатокот на Западен Балкан на патот кон членство во НАТО и ЕУ – амбиција што ја имаат и двете заедници.

Но, процесот за пристап стана заложник на целосно неповрзаниот спор со Грција, членка на ЕУ и НАТО, која се противи на како што вели присвојувањето на името „Македонија“ од нејзиниот северен сосед и неговото тврдење дека се потомци на Александар Велики, проблем кој воопшто не им значи на Албанците.

Без компромис на повидок, Македонија може само да гледа како поранешната југословенска република Хрватска во јули 2013 година ќе и' се приклучи на ЕУ, додека Србија и Црна Гора притискаат за почнување преговори за влез оваа година. (Ројтерс)