Мое ќоше

Подобро ли ни беше во Југославија

Ерол Ризаов

Над 80 проценти од граѓаните на Македонија мислат дека живееме полошо отколку во бивша Југославија


Анкетата на весникот „Дневник“ потврди едно драматично и трагично сознание кое често го носиме како товар во изминатите 21 година на слобода и независност. Дали некогаш во Југославија, или денес во независна Македонија, живеевме подобро или полошо. Додека некој институт подготви релевантни непристрасни показатели, перцепцијата на граѓаните е крајно загрижувачка. Над 80 проценти од сите граѓани на Македонија сметаат дека денес живееме полошо отколку во Југославија. Само на ова прашање сите граѓани на Македонија и по етничка, и по верска и по национална припадност мислат исто. Денес ни е полошо отколку во Југославија, тврдат 80,5 отсто од граѓаните. Оваа тема веќе не е само за политичарите, социолозите, психолозите и аналитичарите. Колку од ова е плод на носталгија, разочараност од новиот систем, колку е дел од изгубените надежи за поубав и подобар живот, за поголема слобода и сигурност, демократија, правна држава, почиста човекова околина... тешко е да се прeсуди само од една анкета. Но, едно е сигурно, таквото чувство е присутно и како револт и своевиден протест за големите изневерени очекувања.

Македонските политички, интелектуални и деловни елити се' уште не ја оправдаа независноста. Не ги забрзаа европските интеграции, не го подобрија стандардот на населението и квалитетот на живеење. Не отворија поголеми перспективи за младите луѓе. Безработицата и сиромаштијата се најголеми во Европа. Во изминатите две децении сите соседи што беа далеку зад нас сега се пред нас по сите мерила и критериуми. Ете затоа оваа перцепција дека денес живееме полошо отколку во Југославија пред 21 година, можеби емпириски е дискутабилна, но како чувство и убедување е непоколеблива и цврста како гранит.

Истражувањата на јавното мислење на весникот „Дневник“ прераснуваат во релевантен барометар на вкупните состојби во земјата. Професионално спроведени даваат реална слика за размислите и ставовите на граѓаните по најзначајните прашања. Велат дека постојат уште поиздржани и попрецизни анкети изработени од уште поафирмирани агенции, но нивните истражувања по барање на нарачателите не се за објавување пред јавноста, туку за анализи на најтесните раководства на партиските штабови. Има уште едни анкети според потребите на нарачателот кои специјално се изработени да создадат привиденија, што би рекле фатаморгана, обично, по долго патување низ пустина. Некогаш тоа е убава оптимистичка идила, а некогаш црни се облаци задале над Македонија. Некогаш за високиот рејтинг на власта и владетелите, а некогаш за маргинализација на опозицијата.

Последната анкета на „Дневник“ изработена од агенцијата „Рејтинг“ во еден драматичен период за Македонија од 2 до 8 мај, во блиско време по апсењата на осомничени за петкратното убиство кај Смилковци, дава мошне интересни сознанија за расположението на јавноста. Уредниците со оглед на настаните посебен акцент при пласманот дале на безбедносната состојба. Над половината од граѓаните, 53 проценти, се чувствуваат небезбедно. Албанците се поисплашени (62 %) од Македонците (49 %) .

Рејтингот на политичките партии се стеснува. На прашањето кога парламентарните избори би се одржале утре, за која од политичките партии би гласале. Најголем број од гласачите се неопределени што е веќе константа во Македонија. На цели 39,8 отсто се' уште им е рано да се изјаснуваат или, пак, не сакаат јавно или стравуваат да кажат за кого се. Кај ВМРО-ДПМНЕ се забележува надолен тренд и сега за преродбениците би гласале 22,1 отсто, а кај СДСМ има благ пораст, односно 18,6 отсто од граѓаните би се определиле за социјалдемократите. Разликата меѓу двете најголеми партии е 3,5 проценти во корист на ВМРО-ДПМНЕ. Агенцијата за истражување на јавното мислење бара толеранција во плус-минус 2 отсто. Следува ДУИ со стабилни 7,4 отсто мислење искажано во почетокот на мај, но и со забележителен пораст на ДПА на 4,4 отсто, па следува третата албанска партија на Руфи Османи со 2,1 отсто, па ЛДП со 1,2 и ВМРО-НП на Љупчо Георгиевски со 1,1 отсто.

Македонија се движи во погрешна насока мислат 67,6 отсто од граѓаните, а кај Албанците 86 отсто мислат дека сме тргнале по погрешен пат, кај Македонците 60 проценти мислат дека сме во ќорсокак. За економските состојби и резултати граѓаните покажале најмногу разочарување и песимизам. Како лоша економската состојба ја оцениле 71,6 отсто. Кај Албанците овој процент изнесува цели 90 отсто, а кај Македонците 65 отсто. Мнозинството граѓани не и' даваат преодна оценка на Владата за нејзината економска политика. Дури 61,9 отсто не ја одобруваат оваа политика, кај Македонците 56 отсто мислат дека Владата води лоша економска политика, а 78 отсто од Албанците не можат да видат резултати од економските реформи.

Анкетите се омилена лектира на политичарите. Но, и страв и трепет се за нив. За загрижените за рејтингот се ноќна мора, а хорор за зависниците од власта кога работите ќе тргнат на лошо. Никој не може подобро од политичарите да ги употреби и злоупотреби анкетите. Тие се главната платформа на нивното дејствување, бидејќи сега има многу повеќе политичари кои му кажуваат на народот само тоа што тој сака да го слушне. Со сопствено мислење на соочување со народот одат само државници. Такви веќе немаме.