Си велам

Кој кого нервира

Ерол Ризаов

Македонската античка сапуница најголема грешка на премиерот Груевски

Во веќе историското интервју за државната агенција МИА премиерот Никола Груевски, покрај веќе познатите фајтерски напади врз големите сили, Америка, Франција и Германија кои застанаа и на Самитот на НАТО во Чикаго зад Грција, отвори и едно друго прашање, при што ја направи најголемата грешка со македонската античка сапуница. Премиерот Груевски се обиде да даде одговор и за тоа кој кого нервира во грчко-македонските односи во врска со домашните критики упатени на адреса на Владата за поставување споменици во македонските градови на антички јунаци и преименувањата стадиони, патишта и аеродроми во Македонија. Суштината на неговиот одговор се состои: „ако ние ги иритираме, тогаш кој збор да го употребам јас за она што тие ни го прават....И не знам дали некој очекува да се смееме, да се радуваме и да ги поздравиме нивните чекори? Воопшто не размислувам дали ги иритирам се' додека тие ни го прават ова што ни го прават...“ Со тоа Груевски во лутина и бес со голема доза на инает ја призна политичката интервенција во науката.

Иако и досега беше јасно видлива улогата на политиката во потрагата по пославно минато и за нашето античко потекло, личното коментирање на овие прашања од страна на премиерот, прв пат на овој начин, ја покажува површноста и незнаењето во што, всушност, се впушти владината преродбеничка политика со антикоманијата во Македонија и задоцнетата ренесанса во архитектурата на главниот град. И во што се впушти самиот премиер кога со кафеански речник им се закани и на домашните и на светските критичари на новомакедонската античка преродба: „Се' додека врз нас се прави тоа, нека не очекуваат ние да размислуваме дали нешто ќе ги нервира на дневна основа...“

И сега кој кого нервира, а кој страда. Со овие ��мотивни и инаетчиски искажувања и особено со поставувањето на големиот споменик на Филип Втори во Скопје еден ден по чикашкиот Самит на НАТО, Груевски не можеше да им даде поголем подарок на грчката ултимативна политика, на грчките шовинисти и националисти. И обратно, не можеше да им испрати поголема нервоза, разочарување и врзување на рацете на македонските пријатели и поддржувачи во светот, но и во Грција и, се разбира, кај нас дома. Ако за човечките емоции и огорченост кон големите сили јавно искажани на премиерот по одлуката во Чикаго, кои целосно се совпаѓаат со чувствата на мнозинството македонски граѓани, може да се има симпатии, разбирање, па и оправдување за срамниот однос на големите сили кон мирољубива Македонија, која не претставува опасност за никого, тогаш токму ваквиот став кон потврдени историски вистини на еден политичар ги оправдуваат резервираноста на светот и стравувањата на Грција за кои еден дел од светската, научна и политичка јавност немаа разбирање и беа условно кажано на наша страна. Груевски со ваквите свои популстички и политички арбитражи на чувствителни научни и историски теми само ги ослабува позициите на Македонија не само во светот на политиката и интересите, туку и во научниот свет.

Не може да се очекува полтроните околу Никола Груевски кои чекаат национални пензии и амбасадорски места да го предупредат премиерот да не се залетува по научни прашања кои малку ги познава. Секогаш имало „дворски“ научници, писатели и уметници, некои од нив и многу славни, ама никако нема оправдување за нашите академици и универзитетски професори со високи научни звања и титули кои држат катедри на факултетите, а немо и кукавички со свиткан ’рбет ја гледаат сета оваа будалштина на која до вчера ни се смееше светот, а веќе и не' сожалува.

Има ли некој во оваа држава кој најдобронамерно, без јавност, без камери и микрофони ќе му каже на нашиот премиер Никола, синко, грешиш. Европа и светот цели пет века ја верглаат антиквизацијата на Грција. Најголемите научни имиња, не само во историјата, туку во културата, образованието, книжевноста, уметноста, архитектурата, медицината и политиката ја воспеваат Византија како среден век на Грција и колепка на европската цивилизација. Тој стремеж кон грчката античка култура се разбуди на Запад во времето на ренесансата и се' уште трае. Западните хуманисти отворија класични студии за Византија кои траат со векови. Темелите на грчката филологија, палеографија и историја се удрени на Запад. За историјата на Византија први сериозно се заинтересирале германските хуманисти кои повеќе векови работеле на расветлување на античката историја на Грција и, воопшто, на целата византиска култура и филозофија. Потоа следуваат цели корпуси научници од Франција, Холандија, Италија, Англија и, воопшто, од целиот Запад кој практично е задоен со еленизмот и Византија, со грчката антика која станува фундамент на целата европска култура. Проучувањето на целокупната историја на Византија и фасцинацијата со грчката антика, како што забележува еден од најголемите светски византолози Георги Острогорски, станува големо покритие на тогашните политички настани и конфесионални интереси како што се војните со Турците, унионистичките стремежи кај католичките поглавари и симпатиите во протестантските кругови на Европа кон антипапска и антимуслиманска и антиосманлиска Византија. Во тој океан на повеќевековно образовно, културно, политичко, национално и верско обликување на свеста на еден Европеец смешно, глупаво и тажно е да се спротивставуваме со балкански инает и со искомплексирана потрага по пославно минато од она што навистина го имаме и од кое не треба да се срамиме, туку можеме да се гордееме и пред Европа и пред целиот свет.

Големо покритие и поддршка имаме кај голем дел од научниот свет кој успешно докажува дека ниту Грција ниту која било држава настаната од поранешни империи има ексклузивно право на единствен наследник на целата античка историја и култура. Сосема друга приказна е формирањето современи национални држави во 18, 19 и 20 век меѓу кои е и македонската, која ништо што е научно и правно не може да ја оспори, ниту нејзиното име, ниту македонскиот јазик, ниту македонскиот национален идентитет. Еве ова треба да му се каже на Груевски од смел македонски научен авторитет, бидејќи тој не верува на добронамерните критики и согледби. И еднаш, конечно, да престанеме со скапите антички авантури и да се свртиме кон иднината. Со тоа никого умен не нервираме. Самите се закопуваме во античка прав наместо да тргнеме кон европската цивилизација каде што и припаѓаме отсекогаш.