Обвинителски молк за говорот на омраза

Во последните четири години нема пријавен случај на говор на омраза, што не значи дека нема основа за дејствување на надлежните

Гордана Дувњак



„Ако целото човештво минус еден човек имаше исто мислење, човештвото повеќе не би било оправдано кога би го замолчувало тоа лице, за разлика од него, тој ако би имал моќ, би бил оправдан за замолчување на човештвото“.

Оваа позната мисла на англискиот мислител Џон Стјуард Мил, деновиве, е една од најцитираните изјави на многубројните дебати посветени на слободата на изразување и говорот на омраза, кои зачестија по намерата на власта за декриминализацијата на клеветата и навредата.

Експертите со право предупредуваат дека навистина е тенка линијата меѓу слободата на изразување и говорот на омраза, кој секојдневно се шири не само на социјалните мрежи, но и од традиционалните медиуми, па дури и од јавниот сервис. На ширење говор на омраза не се имуни ни народните избраници, кои не ретко ја злоупотребуваат парламентарната говорница за лични навреди и етикетирања на политичките противници. Но, експертите, исто така, потсетуваат дека слободата на изразување не е неограничена и оти не смее да повредува туѓи права и слободи.

Првиот човек на Советот за радиодифузија, Зоран Трајчевски, деновиве на една јавна дебата се огради дека како институција немаат законско право да интервенираат во овој дел. Рече дека внимателно го следат она што се случува во медиумите, а топката ја префрли во дворот на Обвинителство.

И професорот по кривично право, академик д-р Владо Камбовски, на една слична дебата организирана на оваа тема од ОБСЕ, констатираше дека за четири години, поточно од 2007 до 2010 година, никој не пријавил говор на омраза во Обвинителство, што не значи дека нема основа за дејствување на Јавното обвинителство.

На јавните прозивки упатени на нивна адреса, државниот јавен обвинител Љупчо Шврговски реагира прилично воздржано и потенцира дека треба да се цени секој конкретен случај одделно.

„Во моментов имаме една парадоксална ситуација. Кога се работи за политичарите, новинарите постојано се повикуваат на праксата на Европскиот суд за човекови права, кој толерира јавните функционери да бидат изложени на посилна критика, па дури и до извесен степен и на провокации со изнесување невистини или полувистини. Но, кога самите се цел на слична ситуација од нивни колеги или некој друг, бараат да бидат заштитени и да реагира обвинителот“, подвлекува Шврговски, додавајќи дека нема да дозволат да бидат вовлечени во ничии пресметки.

Обвинителството пред неколку дена се произнесе дека не гледа говор на омраза ниту во изјавата на лидерот на Светскиот македонски конгрес, Тодор Петров, кој по повод наводното претепување до смрт на извесниот Александар Самарџиев во Солун од страна на неонацистичката „Златна зора“, речиси да повика на војна со нашиот јужен сосед. Во ударни термини на национални телевизии, се емитуваат телевизиски проекти во кои се објавуваат листи на „предавници“, а социјалните мрежи се преполни со говор на омраза не само за поединци, туку и цели етнички групи.

Од Дирекцијата за заштита на личните податоци само во првиот квартал годинава избришале 57 профили и групи од социјалните мрежи, кои ширеле говор на омраза. Но, дали е тоа доволно и единствен одговор на нетолерантноста и дискриминацијата?