Едиторијал

Омекнаа ли строгите монетарци

Нина Нинеска-Фиданоска

Можеби само тонот со кој беа изречени констатациите за клучните економски предизвици за земјава беше млак, или, пак, и самите тие беа недоволно прецизни, но факт е дека завршната прес -конференција на Мисијата на Меѓународниот монетарен фонд не ги исполни очекувањата, па дури и ги разочара многу од домашните познавачи на состојбите, кои со загриженост следат како Владата управува со економијата во последниов период. Или поконкретно, ако добар дел од овдешната економска јавност со право очекуваше многу пожестоки фондовски критики за брзината со која Владата ја задолжува државата, и уште повеќе, за целосно сомнителните намени за кои се трошат позајмените пари, екипата на ММФ ништо од тоа не сервираше како јасен став во својот финален извештај за Македонија.

За волја на вистината, доколку внимателно се исчитаат наодите на монетарците, можат да се пронајдат навистина сериозни предпредувања, каква што е на пример сугестијата оти „одржувањето на макроекономска стабилност е многу важен услов за раст, што налага постепено намалување на дефицитот и долгот со тек на време“. Шефицата на Мисијата Ивана Владкова-Холар оваа теза и ја разработи во неколку свои интервјуа, нагласувајќи оти македонската економија не може да поддржи високо ниво на долг. Сепак, острите пораки како да се изгубија во морето од дипломатски пофалби за Владата дека добро успеала да се справи со влијанијата од европската криза, па и дека едноставно морала да се задолжува за да му помогне на стопанството полесно да ги преброди надворешните шокови, давајќи му дури и карактеристика на нешто сосема нормално, особено во споредба со другите држави. Тука се вклопи и изјавата дека нивото на македонскиот јавен долг не е алармантно, а секоја споредба со грчките случувања, се смета за претерана.

Токму овде може да се бараат мотивите за разочараност што дел од експертската мисла во земјава ја испорача од монетарните поимања на македонската економска реалност. Сите што ги паметат некогашните мисии кои се истакнувале со директност и ослободеност од премногу дипломатски целофан кога треба да се пренесе загриженоста од одредени, главно трошаџиски владини економски потези, сега како да се затечени од благонаклонетоста и пријателскиот стил со кој ММФ говори за долгот и за буџетскиот дефицит. Но, овде не може а да не се спомене целосно изменетата светска економска сцена каде што делува и ММФ, а таа е должничката криза која потресе многу од државите за кои никој не ни сонуваше дека може да им се случат такви крахови. Затоа и монетарците сега се многу потолерантни, па можат и да замижат пред не толку драматични случаи, за каков што го сметаат и македонскиот.

Сосема друга работа, пак, е што првиот човек на македонската Влада, премиерот Никола Груевски, побрза внимателните оценки на ММФ да ги истолкува во полза на владините економски политики, нарекувајќи ги нив демант на опозицијата и на нејзината „долгогодишна пропаганда оти земјата оди во лош правец и буквално пропаѓа“.

Но, наместо препораките на ММФ да се користат за напади врз неистомислениците и за додавање на некој мал поен во својот рејтинг, можеби треба малку посериозно да се разгледаат деловите кои не се толку „популарни“, како на пример оној дека раст од два отсто се' уште има шанси да се оствари, но тој е подложен на значителни проблематични ризици. Дури и да се реализира таа стапка, ќе ви речат стручњаците, таа е далеку од доволна за да осигура намалување на невработеноста и сиромаштијата!

Она, пак, за што секако би требало да им се честита на луѓето од тимот на ММФ што овде две недели ги скенираше економските состојби, е што многу јасно го лоцираа клучниот проблем, а тој е каде се инвестираат буџетските пари, заедно со оние од земените кредити. Тоа секако треба да бидат железница, патишта, енергетски објекти..., прецизираше Холар, иако не сакаше многу да навлегува во коментари од типот дали било соодветно толку силни милиони евра да завршат во бетон и во бронза во скопското централно градско подрачје. И уште, порачаа монетарците, нема повеќе „екскурзии“ со ново трупање на долговите кон бизнис заедницата. А овие сугестии, никако не би смееле да се игнорираат.