Интервју - Ѓаволски добро си ја знаеме работата

Љубинка Корабоска претседателката на Државната комисија за спречување корупција

Даниела Трпчевска

Kако претседател на Државната комисија за спречување на корупција, сметате ли дека институциите во земјава имаат капацитет да се справат со корупциските скандали?

Македонија, во последниве години направи сериозен исчекор во креирањето и спроведувањето на антикорупциските политики, што резултираше со значително повисоки оценки за позицијата на земјата во однос на останатите држави. Така, од 105 место во 2006 година на листата на Транспаренси, Македонија се најде на 69 место во 2012 година. Последните истражувања кои се спроведени во земјава во три сектори опфатени во Државната програма за превенција и репресија на корупцијата, споредени со слични спроведени во претходните години, упатуваат на заклучок дека корупцијата во земјата од година во година опаѓа.

Последниот извештај на ЕК за напредокот на Македонија објавен неодамна, иако беше оценет како најпозитивен досега, откри сериозни слабости на полето на справувањето со корупцијата. Како да да се надминат тие? Извештајот на Европската комисија е бездруго најдобар во однос на сите досега добиени оценки и реално ги отсликува состојбите во земјата. Во однос на борбата против организираниот криминал и корупцијата, исто така се констатира напредок, се разбира во извештајот беа посочени и одредени слабости. Кога е во прашање законот, Македонија е лидер во регионот, но факт е дека недостига негово спроведување. Ако се има предвид дека антикорупциската легислатива е релативно нова, тогаш е логично што се' уште има проблеми околу спроведувањето. Не е доволно да донесете добар закон, неопходно е да се обезбедат и соодветни алатки, механизми, методологија, стручност и компетентност на органите за негово спроведување. Улогата на Државната комисија, се состои токму во тоа.



Се' погласни се критиките дека Комисијата се повлече во илегала. Реален ли е впечатокот во јавноста дека членовите на комисијата се непознати личности?

Државната комисија за спречување на корупцијата беше и останува стожер во борбата против корупцијата. Тоа го говорат резултатите од сработеното, тоа го велат и европските авторитети. Државната комисија не е оперативен орган за прогон на корумпираните. Таа, согласно законските надлежности има првенствена задача да создава долгорочни антикорупциски политики со цел да го промени општествениот амбиент во насока на стеснување на просторот за корупција и спречување на судирот на интереси. Таа обврска целосно е реализирана со донесувањето на Државната програма за превенција и репресија на корупцијата 2011 – 2015 година, за што од сите антикорупциски авторитети во Европа, добивме највисоки оценки. Морам да нагласам дека зад Државната комисија за спречување на корупцијата стојат десет години историја. Многу работи битно се променети од почетоците до денес. Тоа значи дека денес не можеме сегашноста да ја мериме со критериумите што биле применувани пред десет години. Вие зборувате за „анонимуси“, аналогно, значи постоеле „популарни“ личности. Арно ама, токму во тој период, во време на „популарните“, Македонија прогресираше на скалата на Транспаренси само за едно место, од 106 на 105 место во 2006 година. Додека, за време на „анонимните“, за вториот и третиот мандат, земјата отиде за 36 места напред, и сега е на 69 место. Значи, не е се' во популарноста стекната со раскажување и присуството во медиумите, туку во посветеноста и сериозната работа на сите полиња. Резултатите од истражувањето кое го спроведе агенцијата Рејтинг, највисока е довербата на граѓаните во нашата комисија, во однос на сите други институции. Тоа говори дека граѓаните ја идентификуваат и ја препознаваат како сериозен стожер во борбата против ова зло. Значи, тие што критикуваат, тоа го чинат од непринципиелни побуди, а членовите на комисијата, можеби не се доволно познати на јавноста, но ѓаволски добро ја знаат работата на која се посветиле, која патем кажано, професионално ја извршуваат.



Како ги доживувате коментарите на вашите претходници кои сегашната антикорупциска комисија ја оценуваат како некомпетентна и апатична, дека со „затворени очи” преминува преку појавата на судир на интереси и непотизмот во институциите?

Непотребно е да се коментираат лица зошто борбата против корупцијата не е ничие лично поле за афирмација или дисквалификација. Ние со тие коментари, апсолутно не се оптоваруваме. Овој состав на Државната комисија има оформено вкупно 169 предмети за случаи на судир на интереси, а постапувал и решил вкупно 243 предмети. Притоа е утврдено дека во 66 случаи има судир на интереси, заради што е побарано лицата да излезат од таквата состојба (најчесто од состојба на акумулирани функции), што е доследно почитувано, освен во 13 случаи кога е изречена мерка јавна опомена. Исто така, Државната комисија годинава има поведено три иницијативи за разрешување од вршење јавни овластувања и должности, од кои две се реализирани, а една е се' уште во процедура. Проблемот на непотизмот во институциите, особено во високото образование, здравството и во други јавни институции, не е создаден преку ноќ. Лоза од три генерации лица да работат во една образовна, здравствена или јавна институција, не е проблем кој е продуциран од блиското минато.



Велите дека повеќе сакате да работите, отколку да зборувате за она што сте го сработиле. Сепак, ќе ни кажете ли на кои случаи се фокусираше антикорупциската комисија во изминатиов период?

Државната комисија за спречување на корупцијата, во изминатиот период беше фокусирана пред се' на следење и проверка на анкетните листови на избраните и именувани лица, и во текот на годината се поведени 24 барања за прекршочна постапка, од кои 11 веќе се завршени и судот има изречено глоба во износ од 187.575,00 денари, поднесени се 55 барања за испитување на имот и имотна состојба, од кои во 48 случаи постапката е запрена, а во 5 случаи е донесено решение за задолжување со персонален данок во износ од 2.615.049,00 денари. Последното по основ на непријавени и неоданочени приходи, следење на финансирањето на изборната кампања на политичките партии за време на парламентарните избори во 2011 година. Дадовме и предлози за измени и дополнување на Изборниот законик и Законот за финансирање на политичките партии, зад кои застана и ОБСЕ и ОДИХР, од кои значаен дел од препораките веќе се вклучени во измените на изборната регулатива. Исто така примени се 970 претставки од граѓаните, а решени се 1.194 предмети, покренати се 21 иницијатива за кривично гонење. Од овие иницијативи за една веќе е покренато обвинение, а другите се во јавно обвинителска постапка. Државната комисија со својата работа успеа во Буџетот да направи поврат од 1.355.900 евра по основ на даноци, 21.800 евра по основ на глоба за прекршочни постапки во врска со анкетните листови и 27.000 евра по основ на прекршочни постапки за неподнесување на изјави за интереси, како и 460.104 евра по основ на персонален данок на доход.



По што ќе ја запаметиме актуелната антикорупциска комисија?

Верувам дека овој состав ќе биде запаметен по неколку работи. По посветеноста да се воведат антикорупциски политики за интегритет во сите сегменти на општественото, економското и политичкото живеење, по воведувањето на законска заштита на пријавителите на актите на криминал и корупција, како и по вклучувањето на приватниот бизнис сектор во борбата против корупцијата.

Битката против корупцијата е маратонска, а не битка на кратки патеки. Се' што работиме, не работиме затоа што тоа од нас го бара Брисел, туку работиме за да обезбедиме подобри услови за живот и работа на граѓаните и на генерациите што доаѓаат после нас.