Мое ќоше

Кој ги суди новинарите

Ерол Ризаов

Вистинската адреса пред која треба да протестираат новинарите и судиите е - Владата

Целосно го поддржувам јавниот протест на колегите новинари против честите пресуди со кои се нарушуваат човековите права, а со драконските парични глоби на новинари се врши силен притисок врз слободата на изразување со евидентна загроза на и она малку демократија и новинарски професионализам што остана од почетокот на транзицијата до денес. Добро е што Здружението на новинари го организира овој своевиден јавен апел до судската власт, демонстрирајќи го на симболичен начин најзначајниот сегмент на демократијата во една земја, а тоа е независноста на судството и на новинарството. Сепак, вистинската адреса пред која заеднички треба да маршираат новинарите и судиите не е пред судот, туку пред Владата на Република Македонија. На новинарите не им пресудуваат судиите, туку власта.

Стравувам дека барањата на новинарскиот еснаф од поодамна не се правилно разбрани од пошироката јавност. Интонацијата на прашањето што пак сега сакаат новинарите, со алузија дека бараат да бидат над законот, за да можат да клеветат и лажат без последици загрозувајќи туѓи права и слободи, е вешта замена на тезите од следбениците и апологетите на власта. Новинарите не бараат да бидат заштитени како мечки пред законот кога навредуваат и клеветат. Новинарите не бараат и никогаш не барале специјален статус на привилегирани граѓани кои не се еднакви пред законот, како и сите простосмртни граѓани. Напротив, тие бараат еднаков третман пред правдата каков што треба да имаат сите граѓани на Македонија, а немаат. Никогаш и немале. Новинарите ги бараат правата што им следуваат со меѓународните конвенции и искуствата на демократските земји на Европската унија. Тоа не го бараат заради себе, туку заради јавноста, за да можат непречено и без закани да си ја вршат својата работа. Тие инсистираат на судската практика од Стразбур за што има цели томови расправи и правила кои треба да се почитуваат ако веќе сме тргнале кон Европа. Затоа вчерашниот протест на новинарите пред Судот го гледам како своевидна поддршка на судиите и на новинарите кои професионално, во рамките на кодексите, етичките принципи, законските и европските правила сакаат слободно и без надворешни влијанија и притисоци да си ја вршат својата работа.

Протестот на новинарите само ја потврдува оцената на меѓународните асоцијации дека двете најслаби точки во македонските демократски процеси се токму судството и слободата на медиумите. Нефункциoнирањето на правната држава и контролата врз медиумите ја сместуваат Македонија во земјите со ограничени слободи и ја рангираат меѓу последните во Европа, а во светот не' гледаат се' поблиску до тврдите режими и диктатури. Популистичката влада која со вознес ги пречекува сите ранг-листи каде што се регистрира извесен напредок, кога ќе стасаат оцените за нашето судство и новинарство се крие од јавноста. Македонската Влада, за жал, ни по шест години владеење не успеа да стекне поголема самодоверба и да ја сфати како главна демократска придобивка медиумската критика и независноста на судството. Неодамна премиерот Никола Груевски беше во Шведска, една од најбогатите и најразвиени скандинавски земји, со висок степен на демократија. Покрај нашите понуди на поволности за инвестиции, добро е некогаш нашиот премиер во вакви држави да се распраша дали и таму новинарите не ги критикуваат владите и како реагираат на тоа властите. Чинам дека е крајно време Груевски да открие дека малите држави кои немаат големи природни ресурси и богатства својот економски, политички и вкупен општествен развој мораат да го базираат на демократијата и образованието. Тие се темел и предуслов за се' друго.

Не верувам дека македонските судии не ја знаат разликата во медиумскиот третман на јавните личности и обичните граѓани во европските земји. Многу порастеглива е одговорноста на новинарите во опсервацијата на политичарите и мегаsвездите отколку на обичните граѓани. Колку повисока политичка функција толку порастеглива одговорност за пишаниот и изречениот збор. Не се исти аршините во судовите кога ќе се појават политичари како тужители на новинари. Тие законски можности не ги засегаат ничии права, тоа е составен дел на здравата демократија. И кај нас не се еднакви аршините на правдата кога политичари тужат новинари, но во најчест број случаи во обратна насока. Пресудите во најголем број случаи се во корист на политичарите кога се во власта. Селективната правда секогаш е со мирис на политика, моќ и пари.