Си велам

Турски синдром во Македонија

Ерол Ризаов

Потрагата по антички идентитет е најголемата грешка на политиката на Груевски

Во односите со Европа, Скопје и Брисел се инфицираа од турскиот синдром. Македонија, гледано оптимистички, станува втор вечен кандидат за ЕУ. Турција пред пет децении, во 1963 година во Анкара, го потпиша Пактот за асоцијација и стабилизација со Европската заедница. Конечно пред 12 години, поточно 1999 година, стана кандидат. А, веќе шест години, од 2005 година наваму, води претпристапни преговори со Брисел. Македонија пред десет години потпиша Договор за асоцијација и стабилизација, а шест години е само нем кандидат кој не може да ги почне преговорите . Со ваков специфичен статус во односите со ЕУ единствени се само Турција и Македонија. Во деликатни ситуации Европа има ист одговор во различни пакувања: заостануваат демократските процеси по европски стандарди и не се завршени успешно реформите во повеќе области. За ова никогаш не е тешко да се обезбедат докази.

Таа оценка секогаш е точна во однос на сите кандидати и новопримени држави во редовно членство на Унијата, а и во однос на повеќе редовни членки на ЕУ кои се примени пред 30 и повеќе години. Неисполнети и незавршени реформи, нарушени демократски процеси можат лесно да се најдат дури и кај оснивачите на Европската Унија. Никогаш доволно демократија. Никогаш завршени реформи. Затоа е непотребно, дури и глупаво, да се полемизира со европската бирократија на таа тема. Значи, суштината е во тоа што Европа според виталните интереси на своите редовни членки, особено на големите држави на стара Европа, ги отвара и ги затвара вратите на бриселскиот клуб. Нема европски политичар, или проследувач на политиката на европските земји, кој ова не го знае. Тоа мошне прецизно е запишано и во основачките акти на ЕУ . Солидарноста меѓу редовните членки и одбраната на сопствените интереси во однос на земјите надвор од Европската Унија е суштината на постоењето на Европскиот сојуз. Вревата што ја креваат погодените од таквата политика е поради сопствената јавност. Кревањето на гласот на локалните и регионални политички лидери против моќната Унија секогаш носи привремени поени кај онепарвданите земји. Што помалку се знаат механизмите на одлучување во европската администрација толку полесно е да се пренасочува гневот на граѓаните кон Европа кои со години го сонуваат европскиот сон. Жесток напад врз бриселската бирократија е најдобриот начин да се заборават домашните горливи егзистенцијални проблеми како што се безработицата, сиромаштијата, скапотијата, нискиот стандард, загрозените слободи и човекови права, лошиот квалитет на живеење, корупцијата и криминалот. Нема поуспешна операција, за неуспешната политика, од тоа секогаш друг да биде виновен. Идеално е кога за лошите резултати најголеми виновници се светските моќници и домашните предавници. Тоа е полн погодок. Ем локалните политичари стануваат големи херои, ем домашните непријатели и разни кодоши се демаскирани и ставени на столбот на срамот. За тоа време комшиските последни карвани врват кон Европа бидејки ја научија играта. Тоа што го загубија по патот за европскиот клуб ќе го наплатат кога ќе влезат во плеј оф-лигата.

Турција со своите 76 милиони жители, со економија меѓу 17-те светски велесили и со 11.300 евра национален доход по глава на жител, со двоцифрена стапка на развој, најголема во светот, со геостратегиска позиција на главен мост меѓу Европа и Азија, со енергетски коридори од Арапскиот свет кон Европа и со излезот на четири мориња, нов лидер на Блискиот Исток и моќна НАТО членка, може да си дозволи тврдо да и одбруси на Европа. Во една таква позиција турскиот премиер Таип Ердоган на своите граѓани, покрај огромното разочарување на европски ориентираните Турци, им понуди алтернатива. Сопствен брз економски развој, успешни економски реформи, двојно повисок стандард, повеќе работни места и неколку грандиозни енергетски и инфраструктурни зафати од светско значење: гасоводи и нафтоводи, брзи железници, автопатишта и патишта, нови аеродроми, а под Босфорот ќе гради железница и автопат, сличен на тој под Ламанш. Турција дебатира за предлогот на Ердоган за изградба на голем морски канал и нов град кој ќе го олабави Истанбул и ќе го спаси Босфор од загадување спојувајќи ги Црното, Мраморното и Егејското Море. Нов Босфор и нови Дарданели. Покрај оваа светла страна, турскот пат кон Европа има и своја темна страна. Секуларизмот на Ќемал Ататурк таткото на турската нација, е во опасност. Се ниша една од најголемите придобивки што ја одделува Турција од Исток и ја прави Европска. Европа уште не ја согледува оваа опасност за себе од уривањето на оваа брана. Неколку мислечки Европејци осамени од поодамна укажуваат на опасноста од иранизација на Турција. Тие признаваат дека за развојот на ваквата ориентација голема вина лежи и во европската протекционисти��ка политика и отпор кон Турција најмногу поради популистички причини. Владите кои ќе дадат зелено светло за влез на Турција во ЕУ ќе паднат.

Тоа се турско-европските проблеми и дилеми кои имаат тешко премостливи географски, историски, верски, културни наслаги и предрасуди.

Што е со вториот вечен кандидат Република Македонија. Мала мирољубива држава со два милиони жители која не преставува опасност за никого, и која со помош на Европа, издаток, кој Старата дама нема ни да ја почувствува, може за десетина години да стане рајска градина. Тоа беше и основниот мотив што при неодамнешната посета премиерот Ердоган го утеши својот македонски колега Груевски дека Македонија е поблиску до ЕУ од Турција. Притоа го охрабри да не попушта за името и ја осуди Европа за својата срамна политика. Гест на вистинско пријателство , добрососедство и поддршка. Така мислат и мнозинството Македонци. Но, што правиме со алтернативата. Премиерот Никола Груевски не само што не нуди други можности како Ердоган, туку јавно вели Македонија нема друг излез за својата иднина, развој, стабилност и безбедност отколку членство во ЕУ и во НАТО. Ако ова е кажано искрено врз основа на ограничените македонски ресурси, ако тоа го кажуваат и сите други релевантни македонски политичари и надлежни институции за развој на Македонија , тогаш, во ова време на лажно херојство, кога и врзува шлаканица на Европа, а вели нема друга алтернатива отколку да живееме со неа, Груевски е должен да даде неколку суштински одговори за тоа каде ја води Македонија. Тоа е подобро наместо да раскажува јуначки приказни за мали деца кој игра пиперевка, кој игра сиртаки, а кој го игра само тешкото, а кој го игра последното танго. Груевски и должи одговор зошто јавноста во Европа, и во светот, а не само бриселската бирократија, стануваат се поединствени во поддршката на Грција. Зошто држави и велесили кои не признале под уставното име и кои со години ни давале силна поддршка, поради грчкиот ултиматум и уцена за кумство, веќе ни го вртат грбот. Зошто ги изгуби Македонија симпатиите на светската и европската јавност. Време е Груевски да ја признае бесмисленоста на македонската антиокамнија која ни нанесе непроценливи штети. Потрагата по антички идентитет и пославно минато од ова што го имаме, со политичка интервенција во науката и историјата, е најголемата грешка на Никола Груевски и неговата политика. Националистичкиот вознес со прогласување на Александар Македонски како безимен татко на нацијата го сврте светот на грчка страна. Со погрешна политика им дадовме можност на тие што одлучуваат во светот да си го покријат срамот и да си ја олеснат совеста од неправдата што и се прави на Македонија со уцената за името.