Реплики

Празен претседателски трон

Соња Крамарска

Претседателските избори што треба да се случат во април идната година, ќе бидат едни од најважните избори кои можат да ги дадат првите сигнали за разврската на зовриената македонска политичка сцена

Зошто никој не зборува за претседателските избори, а тие се на прагот? Во македонската вечна трка за власт, изборите за претседател на државата никогаш не биле толку потценети како овие што сега треба да се случат. Причини за тоа има многу. ВМРО-ДПМНЕ, партијата фаворит на сите избори во последните седум години, очигледно не може да одлучи дали да му даде уште еден мандат на претседателот Ѓорге Иванов кој се покажа исклучително неуспешен на оваа функција. Ако одлучи да го повлече од трката, внатре ќе им се отворат многу судири. ВМРО-ДПМНЕ е веќе седум години на власт и е време да размислува и за еден друг вид на менаџмент, а тоа е начинот на напуштање на власта и штетите што можат да им се случат на партиски но и на личен план. Тука претседателската функција може одлично да се вклопи. СДСМ, пак е очигледно се' уште неконсолидирана партија и е далеку од потребните инфраструктурни и политички капацитети да почне подготовки за претседателски избори. Во што секако, грешат.

Но, претседателските избори што треба да се случат во април идната година, ќе бидат едни од најважните избори кои можат да ги дадат првите сигнали за разврската на зовриената македонска политичка сцена. Од личноста што ВМРО-ДПМНЕ ќе ја кандидира ќе може да се видат намерите и кондицијата во која се наоѓа партијата која за македонски услови ги руши сите рекорди на непрекинато владеење од седум години и победување на сите видови на избори. Ако ВМРО-ДПМНЕ одлучи да го кандидира Иванов тоа ќе значи дека самодовербата на Груевски е се' уште висока и дека кај него не постои никаква антиципација за можно губење на власта во догледно време. Доколку пак, се одлучат за некој од највисокото партиско раководство на ВМРО-ДПМНЕ како што е Ставрески, тоа може да значи дека партијата прави проекции за можно губење на власта и сака да стави доверлива личност на претседателската функција која подоцна може да им притекнува во прва помош ако станат цел на прогон од новата власт. Да се сетиме само на двата крупни случаи на аболиција од страна на претседателот на државата, на Борис Трајковски за Доста Димовска и Бранко Црвенковски за Зоран Заев.

Во случај ВМРО-ДПМНЕ да се определи да кандидира личност надвор од партиските редови како што беше случајот со Иванов, некој од интелектуалците со симпатии кон десницата, тоа ќе значи дека тие се се' уште во политичка кондиција и дека немаат намера уште долго да отстапат од власта. Четвртата можност е проверениот рецепт, партискиот лидер и актуелен премиер Груевски да ја напушти оперативната и заморна функција во Владата, и да се пресели на претседателската функција. Таков план на лидерот на ВМРО-ДПМНЕ може да значи дека тој се повлекува од проблемот со името, слабиот економски развој, ниското ниво на странски инвестиции и му го препушта на друг кормилото на партијата и на власта. Односно дека Груевски е спремен на целосно повлекување.

За разлика од досегашните избори претседателски, парламентарни и локални, СДСМ има поголеми шанси на претстојните претседателски избори од било кога. После седум години непрекинато владеење на ВМРО-ДПМНЕ, граѓаните ќе сакаат да одземат дел од власта на ВМРО-ДПМНЕ и да и дадат на опозицијата. Тоа е сосема логично после долготрајно владеење на една партија. Но дали ќе се случи тој важен пресврт, зависи од изборот на кандидатот на СДСМ. Ако новото раководство на СДСМ им пристапи на претседателските избори студиозно и амбициозно а не како на минатите само површно и како обврска а не амбиција, може да се случи големо изненадување на политичката сцена и вовед во крупна промена на односот на политичките сили во целата држава. За е��ен таков исход е секако важно како ќе се позиционира и Али Ахмети, чија партија ДУИ на пример, на претходните претседателски избори не даде гласови за изборот на претседателот Ѓорге Иванов. Но ако Ахмети е искрен во неговата загриженост за курсот по кој се движи Македонија особено во делот на надворешно-политичките прашања, тогаш претседателските избори се извонредна можност тоа и да го демонстрира.

Социјалдемократите засега во рацете имаат два адути – екскомунистот Петар Гошев кој може да ги пробуди кај гласачите убавите спомени на политичка дисциплинираност и морал на протагонистите од некогашната југословенска сцена и на животот во Југославија (а тие што мислат дека тогаш подобро се живееше воопшто не се малку) и модерниот и елоквентен Стево Пендаровски кој со добра ПР машинерија може да биде понуден како нова личност за ново време кое на Македонија и е повеќе од потребно. Меѓутоа, во левицата може да се смета на уште заинтересирани кандидати сега откако е на врвот ново раководство кое има свои луѓе. Лобирањата се во полн ек на „Бихаќска“.

Иако многумина сметаат дека коалицијата меѓу ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ е цврста, голема е веројатноста на претседателските избори ќе дојде до непријатно соочување меѓу Груевски и Ахмети. Ахмети кој и самиот ги руши рекордите на владеење (четири години во владата на СДСМ од 2002 до 2006 и пет години во владата на ВМРО-ДПМНЕ), повеќе не може да игра на картата на незадоволен коалициски партнер на кој не му се слуша гласот во Владата. Тој после толкав период во Владата, носи идентична одговорност како и премиерот. Оттука, ако продолжи таа коалиција и на претседателските избори, Ахмети повеќе нема што да вика новинари во Мала Речица и да им кажува колку е многу загрижен за иднината на државата поради нерешавањето на спорот со името и незачленувањето во НАТО и ЕУ.

Најпосле, од исходот на претседателските избори зависи и дали ќе се чекаат редовни парламентарни избори или и тие ќе се одржат предвремено. Кај ВМРО-ДПМНЕ веќе се гледа замор од владеењето што е многу логично после толку долг период управување со државата, но дали опозицијата е во состојба тоа да го искористи е веќе друго прашање.

*****

Зошто во Македонија поточно во Скопје е дочекан со потценување Малик Обама, братот на претседателот на САД? Или полубратот сеедно. Веста дека во Македонија доаѓа брат, член на семејството на најмоќниот лидер на светот, е сама по себе голем настан. Но во Скопје, кое им има пружено гостопримство на секакви луѓе, од секаков ков, оваа вест е дочекана безмалку со потсмев и цинизам.

Зошто е тоа така? Затоа што македонското државно раководство не е задоволно од односот на САД во спорот со името со Грција, затоа што станува збор за личност од друга раса, згора на тоа и живее во Африка, затоа што е со сомнителен морал, или нешто сосема десетто? Замислете да дојдеше, да речеме, прва братучеда на Џорџ Буш или на Бил Клинтон, која на ни еден начин не е поврзана со политиката во САД. Мислам дека македонската Влада тоа ќе го објавеше на големи ѕвона и ќе се погрижеше нивните фотографии со таа личност да се најдат на првите страници од весниците.

Но со Обама постариот не излезе така. После сите Хунзи, белосветски фалш бизнисмени, третокласни политички фигури кои продефилираа низ кабинетите на највисоките политички личности во Македонија, државниот врв во Скопје не одвои пет минути за полубратот на актуелниот претседател на САД со кого Барак Обама е очигледно во активна комуникација. Во најмала рака тоа Белата Куќа може да го доживее како тешка навреда. Дури и еден потомок на Кенедиеви, ќе поминеше подобро во Македонија, па веројатно во заеднички муабет со нашите државни раководители ќе најдеа и дека и Кенеди е член на лозата на Александар Македонски.