Мое ќоше

Пораките на Нимиц

Ерол Ризаов

Колку време ќе изгуби Македонија за компромисот што ќе го направи порано или подоцна

Метју Нимиц на Македонската телевизија е вест на месецот. Самото јавно огласување на медијатор на ОН во дводецениски спор за името на Р. Македонија, кој речиси не мрднал од мртва точка, е факт доволен за возбуда и нова надеж. Пораките, пак, што притоа ни ги испрати Нимиц, колку и да се внимателно кажани, се повеќезначни и упатуваат на тоа дека е можно решение во догледно време меѓу Македонија и Грција за наметнатиот спор од јужниот сосед за нашето име. Познавачите на дипломатскиот јазик во многу суптилните и изнијансирани пораки на Нимиц ќе препознаат притисок и вешт обид да се прати точна информација до македонската јавност во наездата на разни дезинформации и невистини пласирани за домашна употреба. А некои ќе откријат дека Нимиц прави очајнички обид да се одржи процесот на преговори.

Она што ми го привлече вниманието се неколку посебно спакувани специјалитети на стариот лисец упатени директно до владите и до јавноста на двете соседни земји.

Нимиц како и секој медијатор бега од временска рамка и какви било предвидувања, но предупредува на штетите од изгубеното време. Тој и овојпат нагласува дека е многу важно ова прашање да биде од приоритет за двете влади. Очигледно Нимиц има сознание дека ова прашање не е најважно за двете влади. Грчката влада не крие дека спорот за името не е нејзин врвен приоритет. А македонската постојано тврди дека тоа е задача број еден, ама по нејзиниот ангажман тоа не се гледа. Втората порака која Нимиц ја испраќа до грчката и до македонската јавност, бидејќи двете влади добро ја знаат и ја чуле повеќе пати, е фактот дека за да се постигне договор и двете страни треба да ги разберат начините на размислување на другата страна и мора да има некакво приспособување. Овие зборови мора и приспособување се клучни и не значат ништо друго, туку двете страни да се најдат на половина пат и да направат конкретен компромис кој со години само вербално го ветуваат.

Метју Нимиц го објасни значењето и дострелите на пресудата на Меѓународниот суд во Хаг. Тоа толкување на Нимиц беше меко спуштање на земја на македонската страна, но и отварање очи на Грците дека не можат да мижат и да ја пикаат главата во песок по таквата судска одлука. Еве како тоа го објасни њујоршкиот адвокат: одлуката на Меѓународниот суд на правдата е многу важна и сите треба да ја сфатат многу сериозно, но кажа и тоа дека неговиот мандат е во рамките на ОН, што значи дека нема никаква улога ниту во хашкиот суд, ниту во НАТО.

Медијаторот Метју Нимиц е добро запознат со стравувањата на македонската јавност околу идентитетските прашања, јанsи и сомневања, кои имаат длабоки и трагични историски наслаги. Тоа се постојаните оспорувања од соседите на реалноста за постоење на македонскиот национален идентитет и на современиот македонски јазик. Тоа Нимиц го пегла со резолуциите на ОН и член 5 од Привремената спогодба каде што е нагласено дека треба да се постигне заедничко решение за името на земјата. Јасно алудирајќи дека таму нема идентитетски прашања. Но Нимиц ја спушта топката со свое лично согледување дека идентитетот го дефинираат самите луѓе, нагласувајќи дека тие мора да го почитуваат и идентитетот на другите луѓе особено на соседите. Она што Метју Нимиц од разбирливи причини не го кажа е фактот дека оваа определба не е остварлива додека Грците не ја напуштат црвената линија ерга омнес - за секоја употреба. Затоа Нимиц ги употреби првпат јавно термините мора и приспособување, основен предуслов соседите да постигнат компромисен договор.

Како најважно Нимиц ја издвојува неопходноста Македонија да стане полноправна членка на ЕУ и на НАТО. Притоа повторно го употребува терминот мора тоа да биде најголем приоритет. Дали Нимиц наслушнал дека Македонија бара други алтернативи по други патишта. Такво нешто нема спомнато досега ниту еден релевантен политичар или институција во Македонија. Напротив сите тврдат дека освен евроатлански интеграции нема други алтернативи.

И конечно, главната поента на Нимиц е дека еден ден Македонија ќе биде членка на ЕУ и на НАТО и партнер на Грција. Поентата е во времето. Колку време ќе изгуби Македонија за компромисот што ќе го направи порано или подоцна. Што мислите вие?