Мислења

Труманово шоу

Ивор Мицковски

Неколкуте интервјуа на премиерот покажаа дека тоа е повторно гласот на истиот продавач, на една иста реклама, која ни ја продаваат 6 години

Груевски подобро ја извртуваше реалноста кога одеше кај Миленко или кај Јанко. Тогаш тоа најчесто го правеше сам или со помош на водителот. Сега кога се појави и во други медиуми, самите новинари или најголем дел од нив, ја извртуваат реалноста за него. Го прогласија за крал на ТВ-екраните, човек што знае што е попустливост и умереност, дека неговата ПР-кампања била генијална.

Прво, не е ПР-кампања ако се појавиш секаде без трошка воздржување и без чувство за самоконтрола. Второ, не е поентата само да се појавиш негде, туку треба и нешто да кажеш, се разбира, доколку ти ги постават вистинските прашања. Трето, новинарите се првите и основни спин-мајстори на Груевски, тие ја завршуваат работата која порано мораше самиот премиер и неговиот тим да ја одработуваат.

На тој начин, власта постигна неколку цели. Прво, Груевски не даде одговор на ниту едно важно, суштинско или реално прашање кое ги засега граѓаните, кое ја засега правдата или здравиот разум. Груевски успеа уште еднаш со неговиот смешен говор да го дефокусира вниманието и да ги забавува гледачите.

Благодарение на новинарите и на нивната слаба примена на струката, повторно се пеглаа лошите страни на ваквото однесување, а, наводно, позитивните се хиперпотенцираа. Премиерот можеби не оставил простор за прашања, можеби само зборувал за своите политики и ја напаѓал опозицијата, ама бил модерен, бил „тренди“, знаел да се носи во улогата на опозиционер. Па, Груевски глуми опозиционер веќе 6 години, сега ли ви текна дека тоа му стои, тоа е единствено нешто што знае да го прави. А, дали е „тренди“, ќе оставам самите да си процените, јас лично во иднина ќе внимавам каде и за кого ќе ја употребувам таа квалификација.

Што произлезе од овие настапи на премиерот? Вистината или барем дискусијата за вистинските проблеми повторно изостана. Уште еднаш се потврди дека настапите на Груевски се врв на хипокризијата и ароганцијата. Тој повторно заборава дека е премиер на сите граѓани! Настрана цинизмот и вештото извлекување од непријатни ситуации, што ново понуди дискурсот на премиерот? По којзнае кој пат си се самопрогласи за врвен бранител на националните интереси и ни соопшти дека бил во хармонија со народот. Тоа што, пак, произлегува од поттекстот на сите негови интервјуа е дека ниту наредната година граѓаните не треба да очекуваат какви било суштински промени или случувања. Тој, пак, ќе се правда со некаква виша сила, повторно ќе слушаме само за името, за грчката криза, за европската непринципиелност.

Неколку зборови и едно кратко појаснување околу тешката артилерија, фразата која требаше да го насмее народот, а, всушност, го направи смешен Груевски. Еве, ќе ви кажам зошто! Таки Фити и Никола Поповски во својата работа како министри за финансии не им се залепи ниту една афера од корупциски или од криминален карактер. Второ, на академско и на научно поле ова се луѓе кои имаат име зад себе и многу повисоко котираат од премиерот. Груевски пак, само како министер за финансии имаше барем неколку сериозни афери зад себе. Ќе потсетам на неколку: продажбата на Телеком, штетната продажбата на ОКТА, најкриминална приватизација во историјата на Македонија, аферата „Националната платежна картичка“ каде директор беше братучедот на Груевски и од каде се проневерија милионски суми и повеќето станови на Груевски купени во времето на воениот конфликт. Верувам дека разликата е јасна, како што е јасно колку Груевски беше низок и мизерен со фразата за тешката артилерија, која требаше да го забавува народот, а само уште толку го закопа премиерот.

Премиерот се надмина во уметноста да кажува многу за да не каже ништо, да се брани зад генеричните „не ми делува така“, „не се согласувам“ или класичното „другите се виновни за се'“. И тука ја добиваме сликата и суштината на начинот на кој Груевски владее. Секогаш треба да доминира формата над суштината, привидното треба постојано да го узурпира реалното. Тоа не е класичниот вординг на еден политичар, тоа е повторно гласот на истиот продавач, на една иста реклама, која само со различна позадина ни ја продаваат веќе 6 години. Таков е говорот во рекламата - се продава нешто што не постои во реалноста и е наменето за човекот кој не го интересира политиката, но е залепен за телевизорот и продавачот добро го знае тоа.

За оној што ја продава рекламата не постои криза, не постојат проблеми, туку еден мирен и сталожен свет, паралелен на оној реалниот. Реалноста е надвор од рекламата, па се лажеме дека реалноста не постои. Кога ќе се случи некаква катастрофа или трагедија, тогаш продавачот на реклами или го има или го нема зависно од неговите интереси. Гори манастир или музеј и нашиот премиер е во првите борбени редови! Владин службеник убива мом��е или владиното мнозинство гласа амнестија и премиерот никаде го нема, ни случајно не се појавува на тие „реклами“.

Затоа ќе се согласам, овој Груевски е нашиот најдобар продукт на телевизија, но тој не е актерот, тој е режисерот. Ние сме актерите, а тој е човекот кој го води шоуто што доминира над мозоците на луѓето. Сево ова е само последната епизода од шоуто на Труман, но, ако ви текнува, на крајот, шоуто го пере мозокот и на самиот демиург.

Ви текнува ли на крајот од филмот? Труман, херојот во бегство, стигнува до крајот на светот што дотогаш го познава, за да открие дека станува збор за огромно телевизиско студио. Од режисерката кабина следува повикот до Труман кој кога ја открива вистината прашува: „Кој сум јас? – Ти си ѕвездата, одговара режисерот! – Но, тука ништо не е вистинито! – Ти беше вистински Труман! Затоа и беше толку убаво човек да те гледа. Послушај ме Труман, таму надвор нема да најдеш повеќе вистина од светот кој јас го создадов за тебе: истата хипокризија, истите манипулации, само во мојот свет немаш од што да стравуваш. Јас те познавам подобро од самиот себе. Ти си уплашен. Затоа не можеш да заминеш“. Стакленото ѕвоно се крши во моментот кога Труман силно ќе се насмее и пред да излезе од студиото ја повторува завршната фраза од секоја епизода: „Се надевам дека повеќе нема да ве видам, добро попладне, добра вечер и лека ноќ“!

Такво ќе биде и нашето будење, но тоа нема да биде лесно затоа што сите ние секојдневно придонесуваме во градење на стакленото ѕвоно, со лажни хоризонти, лажно небо, со лажни дни и лажни ноќи. Голем дел од нашиот народ е навикнат на рекламите, навикнат е да се плаши и помеѓу стравот и реалноста одбира да биде уплашен и во виртуелниот свет. Да се излезе од Трумановото шоу значи да се прифати стравот, да се биде храбар и да не подлегнеме на дефетизмот. Но, уште повеќе, значи да се биде свесен дека ако се излезе, тогаш кога ќе се излезе, ништо нема да биде исто на светот во кој што сме се навикнале да живееме.

Долго време сме на дното и не' очекува тешко искачување. Тоа е нашата реалност. Според Славој Жижек, сите утопии се обидуваат да ја елиминираат „вревата од дното“, односно, да ја елиминираат реалноста. Ќе знаеме ли да ја чуеме таа „вревата“, да ја разбереме, да и' го вратиме просторот што го заслужува?

(Авторот е аналитичар од СДСМ)