Мислења

Што да се прави?

Гордан Георгиев

Кои се вистинските потреби на народот? Се' додека немаме одлучен одговор на ова прашање, кај народот ќе остане сомнежот дека и алтернативната елита може да го манипулира општеството на сличен начин како и сегашнава

ОЧИ ШИРУМ ОТВОРЕНИ

Во ова зрело лето, кога ништо не мрда, а ни се подготвува уште една тешка есен, кога државната „зимница“ одамна е потрошена и неминовно следи ребаланс на буџетот или пак некакво ново задолжување, добро е да се постават работите малку подолгорочно. Да се навратиме на Маркс, па дури и на Ленин, како можна инспирација и одново да ги „прочитаме“ пораките, сместени во старо-новото руво на модерноста.

„Народот е во право, дури и кога греши“ - во овие моменти има смисла да се анализира само од еден и единствено можен аспект: зошто народот 7-8 години ја дава поддршката на оваа власт? Народот е во право, и ова не е иронија. Факт е дека релативното мнозинство гласачи му дава мандат на ДПМНЕ да ја води државата. Се разбира, голем дел од тие гласачи се или поткупени или принудени или уценети да гласаат. Но, голем дел од нив исто така свесно го поддржуваат режимот, бивајќи убедени дека е подобар од останатите алтернативи. Тој народ, тоа релативно мнозинство е релативно помалку значајно од далеку поголемото мнозинство на граѓани (оние кои не гласале за ДПМНЕ, плус оние кои не излегле на гласање). Но, така е тоа во демократиите, па дури и оние фалшливите, извитоперените и грубо злоупотребените како нашата. Затоа народот е во право.

А дали народот греши? Па несомнено е дека греши. Бројките и фактичката состојба покажуваат дека релативното мнозинство гласачи кои гласаат за ДПМНЕ (плус она тивко големо мнозинство кои апстинираат) направило погрешна одлука in abstracto. Изземете ги ставовите на опозицијата, критичката јавност (то ест, трошките што останаа од критичката јавност), независните медиуми и НВО-а, и фактите покажуваатдека македонскиот народ во просек живее во секој поглед полошо под водството на Никола Груевски од било која претходна власт (освен можеби на почетокот на турбулентните 1990-ти години). Во таа смисла, индивидуалната одлука на секој гласач да го даде својот глас за ДПМНЕ е погрешна. Погрешна е во повеќе аспекти: таквата одлука, сега веќе е јасно, ја загрозува иднината на оваа нација (задолжувања до петто колено, демократски дефицит, лоша геополитичка позиционираност, уништување на ЕУ перспективите, културен крах на нацијата итн.). Таа одлука е погрешна и за секој од нас индивидуално: па сите ние живееме во иста држава, се вариме во ист казан и кога-тогаш општата мачнина ќе стане (или веќе е) и наша и на нашите деца.

Па што да се прави? Ленин уште во 1901 година имаше радикална прескрипција. Работничката класа не може да се избори за подобар живот само преку економска, класна борба. Потребна е политичка организација, партија, преврат, револуција. Преведено во сегашна аналогија, Ленин, во услови кога (Октомвриска) револуција е невозможна, би рекол дека потребно е обединување на сите политички и индивидуални сили во општеството за да се победи режимот и да се ослободи нацијата.

Потсетувајќи се на прекрасната нарација во филмот „Џанго разузданиот“ на Квентин Тарантино, во кој робовите се чудат на својата слобода бидејќи не знаат како се живее во слобода, следејќи ја нишката на Хегел (приказната за господарот и робот), стигнуваме до Херберт Маркузе, корифејот на критичкиот марксизам и се' уште силна инспирација на левичарите ширум светот. Маркузе вели дека основната работа, но и главната замка, е размислувањето за начините како луѓето да бидат слободни, ослободени. Како да ги натераме и наговориме дека е добро да бидат слободни? Тој вели: „Како можат да се ослободат робовите кога тие и не знаат дека се робови? Како да се ослободат со сопствената сила, со сопствените способности? Како спонтано да дојдат до ослободување?“ И потоа вели: „Луѓето мора да се учат и насочуваат да бидат слободни, дотолку повеќе доколку општеството/државата во која живеат ги потенцира и ги применува сите расположиви средства за обликување и преобликување на нивната свест и во нивна имунизација против сите останати можни алтернативи (м.з. алтернативи на слободно живеење)“.

Во суштина, дури и во најочајнички ситуации, кога „целиот свет“ ви се чини дека е против вас, дека сте несфатено малцинство во својата средина, дека застапувате опција која навидум не е посакувана од мнозинството, а тоа исто мнозинство е спремно да ве толчи заради искажувањето на вашата опција... дури и во такви радикални ситуации треба да се бориме. Да опстоиме на своето, особено ако сме убедени дека е исправно, уште повеќе ако реалноста и фактите недвосмислено ни покажуваат дека сме во право. Дека ова во коешто живееме не е нормално и не може да биде посакувано за секој кој барем малку мисли на општото добро и на сопствената иднина.

И тука е замката. Вечната стапица на „филозофот крал“ на Платон, кој најдобро знае и умее што им треба на поданиците и е подготвен и повикан во име на тие светли идеали да го понесе народот во пропаст, глад и војни.

Кои се тие, или поточно речено, кои сме ние да се легитимираме како интелектуална авангарда која го просвелува народот (кој, нели, секогаш е во право) за неговите „вистински“ потреби? Како можат да се најдат веродостојни критериуми за тоа кои се вистинските потреби на народот, а кои се погрешните потреби? Се' додека немаме одлучен одговор на овие прашања, кај народот (со право, би рекол) ќе остане сомнежот дека и алтернативната елита може да го манипулира општеството на сличен начин како и сегашнава.

Следејќи го Маркузе и бегло инспирирајќи се од Ленин, се враќаме на прашањето: Што да се прави во Македонија? Опозицијата, на чело со СДСМ, мора да покаже дека има свест и дека (сака да) гради капацитет за идно ослободување од стегите на режимот. Мораме да покажеме истрајност, самопрегор и саможртва на тој пат. Да испратиме правилен сигнал до широкото граѓанство дека идната власт ќе биде суштински подобра од актуелнава, дека нема само да го „ослободи“ народот, туку и ќе му овозможи достоинствено живеење во слобода. Веќе станувам здодевен инсистирајќи дека опозицијата мора да покаже конкретни акти и скица на нејзиното идното владеење сега и веднаш, дури е во опозиција. Да му покаже на народот дека навистина е подобра алтернатива. СДСМ не претендира дека ги има најдобрите луѓе во државата, но мора да прифати дека ќе ги создава и гради најодлучните. Добрите луѓе често знаат да избегаат од државата или да останата стуткани во својата кожурка. Не можеме секој од нив да го обвиниме дека е општествено слеп, особено не ако тој/таа не гледа кредибилна алтернатива на оваа власт. Но, ова време-невреме упатува на сплотеност и конвергентност на сите општествени сили. Затоа, да престанеме (ние, од формалната опозиција) да „мрчиме“ дека сите критички настроени „опозиционери“ се предавници и поткопувачи на каузата, а „надворешните и независни капацитети“ исто така да престанат да „мрчат“ за некапацитетноста на опозицијата. Нека се приклучат да помогнат за да ја сменат на подобро евентуалната „некапацитетност“ на опозицијата. Подавање рака и градење мостови во овој момент ми се чини како најсилна можна коалиција против авторитарноста на актуелната власт. За тоа е потребно добра волја и помалку суета.

Тука примерот на Груевски и неговата антиинтелектуална и антидемократска „револуција“ е илустративен: и некапацитетни луѓе, со погрешна мисла и сосема погрешна визија можат „чуда“ да направат доколку покажат (за жал, на моменти крволочна) одлучност за менување на општествената свест и реалност. Сите ние, граѓаните на Република Македонија, еве веќе седум години живееме во тоа ново општество. Што би рекол еден мој пријател: „Ако ви е добро, гласајте за Груевски или седете си дома“. Мене не ми е добро, затоа сум од другата страна, па макар останал и сам.

Во следните колумни ќе се осврнам на темата дали употребата на сила во општествените конфликти при радикални поларизации е нужна, можна и/или посакувана, како и тезата дека општествената промена, ослободувањето на народот и подобриот живот мора да се одвива на крилата на мнозинството граѓани, на коишто треба да им се пподготви почвата за масовно „просветлување“, а не на диктатура на малцинството.

(Авторот е член на СДСМ)

Наш став



Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги из��есуваат нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на други личности од која било сфера. „Утрински весник“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.