Очекуван или избрзан потег на Иванов

Одлуката на претседателот да го откаже учеството на манифестацијата по повод големиот јубилеј на Албанија, независно од причините и мотивите, значи испраќање политичка порака до Тирана

Александра М. Митевска

Претседателот Ѓорге Иванов не замина вчера во Валона и во Тирана. Таму отпатуваа повеќето албански политички фактори од регионот, за да бидат дел од големата прослава по повод еден век независност на Албанија, која имаше силен одек и во нашата земја.

Ден пред манифестацијата, македонскиот претседател ја откажа посетата и реши да остане во Скопје, поради „последните инциденти“, како што јави неговиот кабинет. Тоа е единственото образложение од неговиот кабинет, од каде што не прецизираат дали станува збор за инцидентот за време на посетата на премиерот Никола Груевски на Тирана, кога кон неговото возило беа фрлени јајце и пластично шише.

Дали одлуката на Иванов е очекуван потег или избрзан гест? Дали е во прашање политички реваншизам или одговор на провокациите што се случија во периодот пред прославата, се дел од прашањата што се наметнаа, особено поради фактот што Македонија и Албанија одржуваат традиционално добри меѓусебни односи и си помагаат во развојот.

Чекорот на Иванов предизвика поделени реакции во политичката јавност во Скопје. Дел аналитичари сметаат дека станува збор за лоша политичка проценка која може да се одрази на односите со Албанија, а според други потегот е оправдан, особено по прославата по повод албанската независност што во неделата се одржа во Скопје, без никакви државни обележја, иако дел од средствата за нејзина организација се од буџетот, а на која и претходеа серија помали инциденти со знамињата на двете најголеми заедници во земјава.

Стево Пендаровски, кој им беше советник за безбедност и за надворешна политика на претходните претседатели, посочува дека во образложението од кабинетот на Иванов не е наведено конкретно од кои причини претседателот проценил дека не треба да оди во Тирана, иако претходно најави присуство на прославата. Поради тоа, објаснува Пендаровски, е тешко да се заклучи дали станува збор за политичка процена дека не е добро да оди во Албанија поради инцидентите за време на посетата на Груевски или е во прашање безбедносна процена, што би било чудно ако се има предвид дека во Албанија отидоа државници од многу други земји.

„И во случај да станува збор за безбедносни причини, тогаш Кабинетот на Иванов би требало да добие информации од албанските служби дали треба да ја откаже посетата или, пак, ќе биде зајакнато нивото на неговото обезбедување“, вели Пендаровски, наменувајќи ја дилемата кој му ги прави безбедносните процени на македонскиот претседател, ако се има предвид дека тој нема советник за национална безбедност.

Ако пак во заднина на одлуката на Иванов стојат политички причини, тогаш, според Пендаровски, станува збор за политички реваншизам поради инцидентите што се случија додека Груевски беше во Тирана. И тоа, како што вели, е лоша порака, бидејќи официјалните институции на Албанија се оградија и се извинија за случувањата, а виновникот беше откриен и приведен.

„Тоа не беше политички, туку безбедносен инцидент, поради кој не треба да се откажува посета од политички причини, бидејќи тоа е навреда за државниот врв на земјата-домаќин“, вели Пендаровски.

Во владејачката ДУИ, која се наметна како организатор на прославата во Скопје, не останаа рамнодушни на потегот на Иванов. Од партијата изразија жалење што шефот на државата одлучил да не оди во Тирана, каде што требаше да се сретне со албанскиот претседател Бујар Нишани. Од ДУИ велат дека првичната најва дека Иванов ќе присуствува на централната прослава во Тирана била прифатена од Албанците во Македонија како добар гест. Посочуваат дека инциденти се случуваат во сите држави и тие, како што велат, не треба да бидат пречка за меѓусебно разбирање.

Политичките аналитичари потсетуваат дека ова ретерирање не е прво во претседателската кариера на Иванов и дека имаше и други слични примери во неговата комуникација со некои од колегите од соседството, како што беше одлуката, во последен момент, да не оди на инаугурацијата на новиот српски претседател Томислав Николиќ или случајот со поранешниот косовски претседател Фатмир Сејдиу, кој не беше повикан на инаугурацијата на Иванов, а потоа тој одби да дојде во посета на Македонија, бидејќи не беше задоволен од нивото на пречекот.

За политичкиот аналитичар Едмонд Адеми одлуката на Иванов е инаетлив и детски потег, кој, како што оценува, не му прилега на шеф на држава, кој треба да биде визионер и да гледа подалеку.

„Несфатливо е претседател на држава, само заради покажување македонски патриотизам, да откаже посета на соседна држава, по повод голем празник на таа држава. Таков гест не им користи ниту нему како политичар, ниту на соработката во регионот“, вели Адеми.

Иванов и другите претставници на македонскиот државен врв не се појавија ниту на прославата на албанската независност што се одржа во Скопје, пред неколку дена. Амбасадорот Ристо Никовски изјави за „Дојче Веле“ дека одлуката на македонскиот претседател да не отпатува во Тирана е соодветна и правилна реакција, не само поради инцидентот при посетата на Груевски, туку и поради настаните пред и за време на прославата во Скопје.

„Среде Скопје дојдоа премиерите на Албанија и Косово, на манифестација на која се игнорираше македонската држава. Немаше ниту еден белег дека тоа што се случува се случува во Скопје и на, некој начин, се обележуваше албанска територија со знамиња во Кичевско. Имам впечаток дека се повампирија сеништата на минатото на Балканот и дека Албанија почнува да се вклучува во една игра, очигледно на сигнали од преку „барата“, дека македонското прашање е пред затворање и дека секој може да направи се' што може за да профитира што повеќе“, изјавил Никовски.