Мое ќоше

Кој протестира во Македонија

Ерол Ризаов

Ги гледаме на улиците страшните последици од недовербата во институциите на системот чиј авторитет го урна политиката

Што ни се случува? Кој протестира во Македонија? Кои се овие бунтовни и агресивни деца, па и возрасни луѓе пред Владата и на плоштадите? Дали се ова нашите деца? Ние ли сме тоа? Што бараат? Кој ги организира? Како ќе заврши оваа работа? Ова се најчесто поставуваните прашања, со голема загриженост, деновиве додека течат по улиците реки момчиња и девојчиња од „Фејсбук“ генерација обвиткани во верска костимографија невидена досега кај нас. Но, со веќе одамна видена и наследена омраза кон различните од себе. Дали грозоморното убиство на петмина млади луѓе кај Смилковци и апсењата на осомничени за ова злосторство се вистинските причини за протестите или тоа се последици на изгубената доверба во сите сфери од животот. Ги гледаме по македонските улици страшните последици на недовербата во институциите на системот чиј авторитет ги урна политиката и борбата за власт. Во длабоката поделба на македонското општество, по партиска, национална, етничка, социјална и културна линија недостасуваше само семето од верска омраза, па да се роди монструм.

Албанските лидери на релевантните политички партии деновиве се огласија повеќепати до јавноста, укажувајќи дека ниту убиството кај Смилковци ниту демонстрациите не се во интерес на албанскиот народ, што е примено, исто така, со недоверба кај Македонците. Претходно и македонските политичари и од власта и од опозицијата повикаа на разум, воздржаност и одговорност да не се злоупотребува демократското право на протест. Многубројните аналитичари, колумнисти и новинари се огласија со своите анализи и согледби, а некои стасаа и до откритија дека сме жртви на исламскиот фашизам инсталиран од Америка и од големите сили.

Иако целата историја на човештвото, всушност, е една голема војна за интереси на посилните и помоќните, секогаш не можат таму да се скријат и сопствените грешки и промашувања. Во овој случај, како и во многу други со Македонија, не верувам во светски заговор. Чинам дека ова со протестите повеќе е наше домашно бербатење. Македонија и нејзините политички и интелектуални перјаници, по стекнување на независноста и по поминати две децении, не ги доизградија институциите на системот. Не го воздигнаа нивниот авторитет и кредибилитет на повисоко ниво од еднопартискиот систем.

Напротив, за 21 година е извршена груба деградација на сето она што ја сочинува правната држава, сигурноста и безбедноста на граѓаните. Се покажа дека е многу тешко да се прави држава со сите атрибути, особено демократска држава со полна доверба и одговорност кон институциите на системот. И обратно, нивна заштита на граѓаните. Ги уривавме спокојно еден по еден столбовите на кои почива државноста на Македонија од АВНОЈ и АСНОМ, па наваму. Некој со тоа играа и мајтап. Ако не е така, зар има потреба премиерот лично да кажува дека ќе зажалат оние што го направиле ова грозоморно злосторство.Или висок партиски функционер да кажува дека треба да се воведе смртна казна за овој случај, или министерката за внатрешни работи да и' соопштува на јавноста дека полицијата располага со несоборливи материјални докази, со јасни назнаки кон исламскиот радикализам.

А јавниот обвинител, пак, пред јавноста да соопштува дека ќе бара доживотна робија пред да ја види кривичната пријава, а протестантите да бараат да се уапсат вистинските убијци, јасно алудирајќи дека уапсените се невини. Новинарите да објавуваат шокантни детали од полициска истрага пред да стасаат до судот итн, итн. Во нормалните држави од сето ова ништо не е можно. Има ли потреба странски амбасадори да нагласуваат дека ќе го следат судскиот процес и да се сомневаат во праведноста при судењето. Кривичната пријава за злосторството со доказите стасува до обвинителите и истражните судии, а потоа се' е во рацете на судиите и на адвокатите.

Протестите пред македонските судови, Владата и парламентот како форма на притисок се стари колку и транзицијата. Некои судски пресуди се оквалификувани како срамни и од Врховниот суд на Македонија. Омаловажувањето на Врховниот, Уставниот, Апелациониот и сите судови и обвинителства од актуелни политичари во власта и во опозицијата, кога биле на власт, ги знаеме сите. Забелешките на пристрасноста и партизираноста на судството ги слушаме секој ден сите.

Постојаното повторување дома и од светот, правна држава, правна држава... ечи со години залудно. Дури и при грозоморно убиство как�� што беше кај Смилковци, кое сите го осудуваат, недовербата во институциите на системот и нивната политичка злоупотреба изродија сомнеж на двете страни. Тоа така ќе биде при секој поголем судски процес, без разлика дали се во прашање Раштански Лозја, Смилковци, Гостивар, Бачила, А1, Бошковски... се' додека не се воспостават вистинско демократско општество и независен правен систем.