Мое ќоше

Првата пушка е празна

Ерол Ризаов

Да живее 11 Октомври. Смрт на фашизмот, слобода на народот

Денес е 11 Октомври. Овој ден некогаш беше голем датум. Го викаа Денот на востанието на македонскиот народ и народностите против фашизмот. На училиште не' учеа дека на овој ден 1941 година пукнале првите пушки во Прилеп и во Куманово со што е означен почетокот на четиригодишната војна против окупаторите. Чкрапалото го повлекле првите македонски партизани. Знам дека моите дежурни критичари веднаш ќе ми јават дека и денес така се вика овој празник, дека е голем датум, државен празник, дека се' уште се слави и се одбележува, дека истата лекција и денес ја учат учениците и така со ред. Нека ми простат, но јас не го чувствувам тоа и не го гледам. Ако е проблемот само со мене, тогаш и нема проблем. Горчината на душата од наметнатата амнезија многу пошироко е распространета отколку што може да се претпостави. Пушката од првиот чин одамна е празна и обесена на sидот како трофеј. Велат ако се појави пушката во првиот, мора да пукне до последниот чин. И, уште велат, празна пушка еднаш годишно сама пука. Грешат. Нашата пушка одамна е испукана. Петлето е закочено, а и нема кој да го повлече.

Спроти празникот ги гледам низ Скопје комуналците како овде-онде закачуваат по некое државно знаме на бандерите, повеќе во центарот, помалку во населбите. Знам дека од Здружението на борците ќе има некакво соопштение кое уредниците ќе го сместат во некое ќошенце, се разбира, ако има место, знам и тоа дека некој од избројаните на прсти уште живи борци ќе напише текст за да не се заборави значењето на 11 Октомври кој ќе мора да му го скратат, бидејќи стариот пак забегал. Пред Споменикот на паднатите борци со венци и цвеќиња ќе продефилираат познатите ликови кои не се симнуваат од екраните и насловните страници. Ја ќе има, ја ќе нема мала свечена академија во Домот на МА. Цели 25 секунди ќе видиме и чуеме на централните вести на МРТВ дека пред 71 година пукнала првата пушка, а потоа 8 минути ќе слушаме како претседателот на државата и на Собранието по тој повод ги доделиле традиционалните награди што го носат името на овој празник и како одржале пригодни говори. И толку, дури премногу за најголемата епопеја и најголемата победа во историјата по која првпат македонскиот народ заедно со народностите добија своја држава и ги остварија вековните стремежи. Тоа непроценливо богатство да се има држава заборавивме, за голем срам пред себе, пред предците и пред идните генерации, дека е платено со река крв на 25.000 жртви.

Видлива е резервираноста на оваа десничарска власт кон се' што е во врска со достигнувањата во Народноослободителната војна и Револуција и во периодот по неа. Целата слава, главно, се префрли на одбележување на најновиот историски период, на независноста на Македонија и на античка Македонија. Со спектакуларните прослави и одбележувања на 20 и на 21-годишнината од независноста на Македонија, ВМРО-ДПМНЕ го присвои исклучиво како своја државотворност и заслуга на сметка на колективната амнезија на периодот на НОБ и по него иако се' уште го троши тој капитал. За тоа е направена специјална стратегија на помрачување на свеста и колективното памтење само за одделни периоди и личности. Најголемите споменици се резервирани за античките јунаци од пред Христа и на револуционерите од илинденскиот период и од 19 век. За НОБ пофалби и споменици има само за оние што настрадале во меѓусебните политички пресметки по војната, оние што неправедно биле затворени и измачувани. За тоа дури има и Музеј на жртвите од комунизмот. Се' друго оди во заборав. Се бришат, за жив срам, и улиците со имињата на паднатите борци за слобода на Македонија за да се дадат имињата на оние што го сотреа цветот на македонската интелегенција. Има по некој споменик на херои од НОБ колку да не се рече оти се претера со коњаниците и бистите на Александар и Филип, жена му Олимпија, окованиот Прометеј, трумфалната капија, за едни други победници, или поразени во зависност од која страна гледате, тука се и жалните врби на Вардар, се чекаат сплавовите и корабите, има цели ергели коњи и глутници лавови и разни други знаменитости од национален интерес. А човекот кој навистина дојава на бел коњ на 13 ноември 1944 година на скопскиот плоштад на чело на големата антифашистичка армија - Михајло Апост��лски е за него нема место на плоштадот. Вакво сечење на сопствената традиција и на најсветлите датуми им се препуштаат на политичките анестезиолози кои не' успиваат без поголеми проблеми и ни нудат пославно минато од она за што ги дадовме најголемите жртви.

Денес стана опасно да се викне да живее 11 Октомври.