Си велам

Името на тивок оган

Ерол Ризаов

Ни стаса ли грчкиот меморандум преку најпозитивниот бриселски извештај

Премиерот Никола Груевски изјави дека Брисел ни го пратил најреалниот и најпозитивниот извештај досега за напредокот на Македонија кон Европа. По првичното читање делови од содржините и по медиумските извештаи и коментари, иако допрва треба да уследат деталните анализи, може да се прифати таквата оцена на премиерот. Особено добро е видлив, дури и пренагласен поволниот амбиент во Брисел и во Скопје при презентацијата на главните оцени дека Македонија по четврти пат ги исполнува критериумите да ги почне преговорите. Во овој актуелен миг на исчекување, да се појави нешто крупно, можат да се проголтаат сериозните забелешки во делот на економските реформи и недомаќинскиот однос на Владата кон државната каса, особено по признанието на премиерот дека тие оцени се реални и дека во од ќе се исправат грешките. Најсуштински е предлогот на Брисел дека преговорите со ЕУ можат да почнат и да течат паралелно со преговорите за името на државата. Дали тоа значи дека името на државата почна да се готви на тивок оган.

Ни стаса ли меморандумот на Самарас преку бриселскиот извештај. Затоа ли ни пуштија малку вода бирократите од главниот град на Европа. Ќе ја голтаме ли краставата жаба. Ако сега го правиме тоа, зошто не го направивме кога беше мало жапче, ќе миневме полесно. Зошто толку луѓе испоплукаа патриотите во слободниот лов на вештерки и непријатели на татковината кога откриваа грчки платеници и кога бесеа на столбот на срамот јавни личности што го бараа ова истото што сега ни го нуди Брисел, а премиерот вели дека е најдобро и најреално досега. Не знам само кога ќе одиме на референдум за името во раната или во доцната фаза на преговорите. Има уште еден тон прашања што ќе се анализираат детално, но сега е важно дека ова е, нели, најдобриот извештај на Брисел за Македонија, која не може вечно да чека.

Клучната формулација е соопштена вака: Комисијата понуди предлог за преговарачка рамка за решавање на прашањето за името во рана фаза од преговорите за пристапување на Македонија во Европската унија доколку Советот на ЕУ ја прифати четвртата препорака на Европската комисија. Преговарачка рамка во рана фаза!? Интересно е што во оваа наша рана фаза веднаш по приемот на извештајот кај нашите најголеми чувари и бранители на името нема никаков сомнеж и скепса, туку без малку нагласена еуфорија уште пред да се изјаснат лидерите на Европските држави преку Советот на ЕУ, а таму секогаш упатувале да се држиме до реформите и до преговорите со Грција во рамките на ОН. Со други зборови, или ќе прифатите промена на уставното име - или нема ЕУ и НАТО. И сега бриселската рана фаза го вели истото тоа: да се одржат добрососедските односи и да се договори заеднички прифатливо решение за прашањето околу името под покровителство на ОН.

Дали ова значи дека е анулиран нашиот најсилен аргумент за што има и пресуда на Меѓународниот суд во Хаг, дека Грција не може да го спречува членството на Македонија во меѓународните асоцијации со привремената референца ПЈРМ. Ако овој наш најсилен адут ни го земе Брисел, Македонија влегува во нова уште понеповолна позиција на преговорите со Грција. Дефинитивно го губиме факторот време целосно, што не' става во крајно неповолна позиција на земи или остави. Ако Брисел вистински го почитуваше меѓународното право како што срамежливо ја спомнува пресудата од Хаг, мораше прво да обезбеди преговори и членство во ЕУ и во НАТО под името ПЈРМ, а потоа да се бараат решенија за разграничувања на имињата за меѓународна употреба на географската област Македонија, која, главно, им припаѓа на три денешни држави. А која држава како ќе се самоименува, особено ако тоа име веќе го носи цели 70 години, никој нема право да бара промена бидејќи тоа се граничи со лудост. Значи, компромисот и заеднички прифатливото решение не може да се постигне со ултиматумот ерга омнес, туку со разграничување на имињата на областа Македонија за меѓународна употреба. На пример, Северна Македонија, Јужна Македонија и Пиринска Македонија, односно така како што ќе договорат заинтересираните страни и соседни држави.

Познато е дека Грција не ги поддржува ваквите идеи. А Скопје, односно македонскиот дел на Владата мнозинството граѓани ги третираат како неприфатливи и непријателски. И сега што правиме. Дали спин-докторите на власта ќе се појават со свежи идеи дека ја напуштаме срамната референца БЈРМ за нешто многу подобро како што се Северна или Горна Македонија само за меѓународна употреба, а дома ќе си се викаме како што сакаме. Ако е така, од поодамна ветив дека ќе го тужам премиерот Груевски за велепредавство. Бидејќи неговите поддржувачи, а и тој самиот лично, повеќе пати ги оцрнија луѓето пред јавноста за своите идеи и размисли во истата таа насока. Но, еве ветувам дека се откажувам од тужбата доколку дојде до таква разврска Македонија да го задржи своето уставно име во Татковината. Отсекогаш сум мислел и пишувал дека некоја друга генерација, во едни други услови и односи на силите, ќе го реши проблемот, а многу е веројатно дека тој сам по себе со просперитетот на Македонија ќе отпадне како една голема глупост и анахронизам. Задржувањето на уставното име, иако само во државата значи сигурна добивка на факторот време, и целосна заштита на националниот идентитет и се' што е поврзано со националните чувства, јазик, симболи и обележја.

Овие согледувања пред јавноста на Македонија беа направени одамна, но премногу долго не беа прифатливи, ниту за поголемиот број граѓани ниту за политиката. Напротив, добро послужија за меѓупартиска пресметка и за освојување на власта на избори. Претставувањето пред јавноста како тврд бранител на уставното име секогаш носи големи поени, а компромисот негативни. Одбраната на името и на придавката македонски стана возвишена цел која ги анулира речиси сите други реформи, особено во делот на економијата. Погрешните приоритети за развој на државата лесно се оправдуваа со национален вознес и со потрага по пославно и поубаво минато.

Дојдено е време кога политичките лидери на власт се доведени до sидот и ќе мора јасно да се изјаснат за тоа што подразбираат под тоа заеднички прифатливо решение и разумен компромис ако веќе не се изјасниле за тоа прашање тајно. Се чини истечуваат последните денови на залудно изгубеното време на тврда одбрана на уставното име во светот. Ако, пак, од тоа нема ништо, повторно ќе бидеме сведоци на нова фарса во меѓусебните односи на Балканот и на односите меѓу Македонија и ЕУ. Да се најде договор во раната фаза на преговорите со ЕУ не е можно без компромис. Ова веќе стана кристално јасно. Утехата е во тоа што и Грција ќе мора да ги напушти своите црвени линии. „Живи били, па видели“. Во декември работите ќе видат бел ден. Трпение.