Мислења

За што се бореа?

Гордан Георгиев

Фашизмот е моќна идеологија. Таа допира во длабоките чувства на човекот, го буди волкот во него. Ја буди омразата кон другиот, бесот кон странецот, наводната неправда кон цели етнички заедници

За што се бореа тие, за што се бориме ние? И кои се тоа тие, а кои сме ние? Иста семка ли сме? Исти генетски запис? Или многу реки протекоа во меѓувреме и дел од нивните востанички хромозоми дегенерираа...

11 октомври е секогаш убав датум да размислуваме за смислата на нашата држава, за начинот на кој се калела, се градела и опстојувала. Да се потсетиме, за да не заборавиме, кои се трите главни меѓници на модерната македонска држава и нација - Илинден 1903, АСНОМ 1944 и 8 септември 1991. Но ете, изминува уште еден 11-ти октомври, уште еден неработен ден и добра прилика да се одмориме, да одиме на ручек со семејството, да го потрошиме денот на безделничење. На овој ден, кога секој од нас би издвоил само десетина минути да размислува за нашата држава, за нашите претци, за животите кои ги дале за нас и за жртвите што ги понеле на своите млади плеќи... кога секој од нас би прелистал една историска читанка од шесто одделение – ех, тогаш секој од нас би можел да се врати во нашата современост, да помисли каде сме биле и каде бевме, а каде сме сега.

Не е ново ако кажам дека антифашистичката борба го стави Македонецот во првите редови на слободарските народи. Рамо до рамо со Американците, Британците, Французите. Не е новина ако констатираме дека токму автохтониот порив на дузина организирани млади луѓе-партизани во Прилеп и Куманово фрла силен сноп светлина врз нашите животи 70 години потоа.

Сепак, по огромниот пораз со кој се соочи фашизмот и нацизмот како освојувачка доктрина и како идеологија, можеме со жалење да констатираме дека последниве години светот се соочува со нови изблици на фашизам. Од теоретски аспект, ова можеби е и разбирливо. Фашизмот е моќна идеологија. Таа допира во длабоките чувства на човекот, го буди волкот во него. Ја буди омразата кон другиот, бесот кон странецот, наводната неправда кон цели етнички заедници. Допира во Ид-от, го разјарува човекот, го повикува во толпа, на сигурно, го става во скутот на имагинарниот Свој. Се појавува на неочекуван начин и брзо се распламтува. Тешко се гаси. Кратката историја на човештвото на драматичен начин им дава за право на „мизантропите“ од калибарот на Русо, Хобс, Ниче, де Местр, Берк. Им дава за право на сите оние коишто од најхумани побуди тврдеа дека луѓето во основа се повеќе лоши и себични отколку добри и човекољубиви. Ја легитимира мислата дека „мир е периодот изминат помеѓу две војни“.

Нашата Македонија не е далеку од овие светски и регионални текови. Притиснати во историско менгеме, кое ни влијае на нашето секојдневие, мали и сиромашни, како да ни се измолкнува шансата да се извлечеме од калта во којашто западнавме, во одредена мерка и не по наша вина. Неправедно ќе биде ако не признаеме дека сме повеќе поделени од кога било, дека почнавме да се мразиме а да не знаеме точно зошто. Дека се погледнуваме под око на улица, во кафеани, на свадби и слави. Дека бараме трошка во туѓото око, а не ја гледаме во нашето. Дека дури и оние кои историски и филозофски се најповикани да не' сплотат (Црквата и Армијата), обилно долеваат на расколот. Еднакво неправедно ќе биде ако не признаеме дека владејачката структура е најзаслужна за оваа состојба, без разлика на мојата навидум субјективна позиција. Јасни како бел ден се одредниците на неофашизмот во нашето општество, без разлика дали тие се практикуваат свесно или несвесно. Јасна е улогата на „југендите“ во нашето општество, со или без агенда. Како инаку да ги објасниме изблиците на омраза, нетолеранција и повици за конечна пресметка кои извираат директно од највисоките врвови на власта, а се гарнирани со уште поголеми отровни дози од страна на нивните гавази и јаничари. Конечно, не е ли доволно силен аргумент кога овие дијагнози за македонското општество доаѓаат од оние најповиканите т.е. од самите преживеани борци од НОБ. Јасно е за што се бореа тие, имаа конкретен непријател, од другата страна на баркадите. Тој непријател имаше име и презиме, се викаше фашизам. Па зарем тие, кои го видоа непријателот во челуста, не се доволен репер да ја препознаат напудрената челуст на сегашниот повампирен неофашизам? И постари и ��оискусни и помудри се од сите нас. А ние, знаеме ли за што и против кого се бориме? И можно ли е да се бориме за нешто, а не нужно против нешто и некого?

Еднаш во една прилика го наслушнав генералот Тодор Атанасовски како му шепка на еден свој соборец: „Да не се преценуваме дека ние (мислеше на преживеаните борци од НОБ) можеме нешто премногу да направиме. Ние нашето си го одработивме одамна“. Така е генерале, вашата војна ја добивте, ја добивте и заради вас ама и за нас. Историски гледано, одигравте великодушно. Сега останува навидум полесниот дел од патот: ние да ја одбраниме и сочуваме слободата. А со тоа и државата. Ќе успееме ли?

Сен Симон, опсервирајќи го француското општество, велеше дека сосема доволно е некој да ги затвори, убие или замолчи најдобрите 80 луѓе во секоја поединечна сфера на општественото живеење (уметници, социолози, филозофи, политичари, правници, стопанственици) и државата Франција веднаш ќе се распадне. Па ги имаме ли ние нашите десетина (не осумдесет) најдобри од секоја сфера? Ги слушнавме ли да проговорат нешто за состојбите во државата, за патот по кој сме тргнати, за предизвиците со коишто се соочуваме? Во 1941 година во планина отидоа сите, и образовани и неуки, и идеолози и теренаши, и силни и слаби, и мажи и жени. Зошто сега би било поинаку? Зошто треба да се чека некој, а не ти, да ни ја донесе слободата?

Затоа, овој 11-ти октомври веројатно е една од последните прилики да се потсетиме на борците, оние загинатите, но особено оние се' уште живите. Бидејќи се многу стари, изнемоштени во телата, но храбри и остроумни во духот. Бидејќи ќе имаме уште многу малку шанси да ги видиме, да ги слушнеме, да поразговараме со нив. Кога ќе умрат тие, како што претходно загинаа и многу нивни соборци, нам ни останува да ги оживуваме, секој ден и секое утро. Ако умре борбата за слобода и антифашизмот, нема да не' биде. Ќе исчезнеме и ние.

(Авторот е потпретседател на СДСМ)

Наш став

Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги изнесуваат нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на други личности од која било сфера. „Утрински“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.