Македонија молчи пред Белград

Србија или Литванија - е дилемата околу која треба да се изјасни нашата држава до петок, кога во Њујорк во Генералното собрание

Слободанка Јовановска

Србија или Литванија - е дилемата околу која треба да се изјасни нашата држава до петок, кога во Њујорк во Генералното собрание на ОН ќе се решава кој ќе биде идниот претседател на ова тело, откако двете земји влегоа во дипломатска битка и не успеаја да се усогласат.

Како што се дознава, Владата се' уште не расправала за ова прашање, а со оглед на тоа дека премиерот е на турнеја низ скандинавските земји, не е ни јасно како ќе се официјализира позицијата. Од МНР, кое треба да испрати инструкција до нашата мисија во Њујорк, неофицијално тврдат дека оформен став за ова прашање нема, а како ќе се позиционира Македонија во ОН не знаат ни во српската амбасада тука.

Според српскиот амбасадор Томислав Ѓурин, Македонија не е обврзана да и' го соопшти ставот на Србија како ќе гласа, па и не мора да има став до самото гласање во петок во Њујорк. „На гласањето ќе се види кого решила да поддржи Македонија. Но, ако го поддржи кандидатот на Србија Вук Јеремиќ, тоа ќе биде од корист за целиот регион“, порача вчера амбасадорот Ѓурин.

Реално Македонија има интерес да ја поддржи и едната и другата земја. Србија, бидејќи е сосед и има интерес да гради со неа добри односи и меѓусебна поддршка. Литванија, бидејќи е еден од најревносните поддржувачи на Македонија за членство во ЕУ и особено за НАТО, при што реториката пред самитот во Чикаго беше толку силна што не се исклучува и некаков дипломатски пазар околу оваа функција што ја посакува Вилнус.

Според висок дипломат од Македонија, нашата делегација, најверојатно, ќе биде воздржана или ќе го поддржи кандидатот на Литванија Далијус Чекулис, кој многу порано (во 2004 година) ја најави кандидатурата и за неа сме дале неформална поддршка. Според овој дипломат, битно е новиот претседател на Генералното собрание да има поголемо мнозинство земји зад себе за да обединува место да разединува со извршувањето на функцијата. Исходот, според негова процена, е неизвесен и ниту една од двете земји не се повлекува, а целата ситуација во ОН се доживува како срамота. Бидејќи освен во 1991 година, сите претседатели на Генералното собрание биле избирани со претходно усогласување.

Реално, Македонија има четири опции в петок во Њујорк - да гласа за Србија, да гласа за Литванија, да биде воздржана или во моментот на гласањето нашиот претставник да излезе и да го пропушти. Оваа последната би била сфатена како несериозно однесување на државата.

Српските медиуми деновиве тврдат дека од регионот зад Вук Јеремиќ ќе застане Црна Гора, додека зад Литванија ќе застанат Хрватска и Албанија. Ако се оствари прогнозата за Македонија, Балканот ќе се подели на линија ЕУ - Русија, бидејќи Москва цврсто стои зад Србија, а против Литванија, а Брисел го поддржува кандидатот на Вилнус. Аргументот на Белград е дека Литванија се кандидирала за премногу функции во ОН (вклучувајќи го и местото непостојана членка на Советот за безбедност) и дека толку функции не би можела да извршува и една Германија. Вилнус, пак, се обиде спорот да го реши со вето на кандидатскиот статус на Србија во ЕУ, што под притисок на Брисел го повлече, но ја држи се' уште нератификувана Спогодбата за асоцијација и стабилизација.

Српските процени се дека шансите на Јеремиќ да победи се големи, иако како сигурни се бројат само осум гласа, т.е. земји. Но, на своја страна ги гледаат неврзаните (поради честа што им ја направија организирајќи самит во Белград) и арапските земји (поради гласот за Палестина). За победа е потребно просто мнозинство, но со оглед на случувањата, кој ќе ја добие кандидатурата веќе не е толку важно колку политичката штета што може да ја предизвика овој спор за односите меѓу земјите во регионот.