Мислења

Оцрнувањето како стил на владеење

 Нано Ружин

Со секојдневното оцрнување на лидерите на опозицијата, ДПМНЕ ја подели македонската политичка сцена на политички подобни и на опозициски непријатели на државата

Според ревијата „Млада Африка“, при изборот на осумте најлуди африкански претседатели, во изминатите 40 години биле утврдени четири критериуми: претерана параноја, мегаломанство, мистичност и авторитарност кон народот и опозицијата. Меѓу нив фигурираат смешниот император од Централноафриканската Република, Бокаса, диктаторот-џандар од Нигерија, Сани Абаша, параноикот од Уганда, Иди Амин, мегаломанот Гадафи, големиот марабу и мистик Јахија Џамех од Гамбија итн. Република Македонија е далеку од Африка, но третманот на опозицијата заличува на африканскиот. Од сите држави во Европа, власта во Македонија е најоптоварена со опозицијата. Во современата демократска историја на Европа не е забележена толку силна, постојана и долготрајна антиопозициска кампања како што е случајот во Македонија. Со таков интензитет на антиопозициска енергија не се занимава ниедна држава на Балканот. Во Србија, Хрватска, Бугарија, Албанија, власта е повеќе насочена кон промоцијата на сопствените проекти отколку кон перманентното дијаболилизрање на опозицијата. Нашиве како да прескокнале некоја лекција од маркетингот така што кампањата за следните избори низ целата година ја фокализираат против опозицијата. Да не заборавиме дека во демократијата опозицијата има улога на контролор на власта преку механизмот на „кочница и рамнотежа“.

Како да се протолкува таа хиперактивност на власта и на ДПМНЕ? Било да се работи за параноја или за метод на политиката, одговорот се сведува на претеран страв од опозицијата. Политичката параноја не е новост во политиката. Кон средината на шеесеттите години во САД вистинска експлозија предизвика политикологот Ричард Хофстадер со есејот „Стилот на паранојата“. Авторот кој почина кон осумдесеттите беше добитник на Пулицеровата награда, а неговата култна книга прерасна во вистински бестселер на њујоршката академска публика. Таа и денес, педесет години од објавувањето, е најцитираната политиколошка публикација и една од најголемите класици во САД. Успехот на Хофстадер се должи на трасирањето на основите на политичката параноја, збогатена со теориите на заговор. Во неговиот осврт доминираат искрениот однос и критики кон занесот на власта и моќта и парфемот на иронијата со кој го третира стравот на политичарите и наивноста на народот. На пример, параноичната тенденција на конзервативците секој полиберален претседател на САД од типот на Кенеди или Обама да го перципираат како агент на комунизмот или границите на САД со Мексико да ја толкуваат како чекање на илјадници кинески војници маскирани во имигранти кои имаа цел да влезат во САД и да ја освојат Белата куќа се дел од тезите со кои се потсмева и Хофстадер. Познато е дека во политиката постојат и манипулации, дискретни или отворени сојузи и коалиции, пријателски контакти и солидарни потези. Меѓутоа, она што е фасцинантно е ирационалната димензија на политиката како што се митовите, фантазмите, стилот на реториката, симболиката, пропагандата во функција на политиката.

Мора да се признае дека Груевски е вистински мајстор. Многумина на почетокот се прашуваа кој му дава памет на човеков што толку успешно менаџира и манипулира. Едни го вперуваа прстот во некој непознат американски експерт, а други во еден од неговите блиски советници, со стил на Суслов, кој раководеше со оваа активност. Меѓутоа, откако работите почнаа масовно да се повторуваат и да се претвораат во антипоозициски делириум erga omnes, стана јасно дека во неговото опкружување работат повеќе луѓе кои ја негуваат паранојата на ДПМНЕ. Паранојата оди дотаму што веројатно има простор и за Европската комисија за демократија, попозната како Венециска комисија при Советот на Европа. Со секојдневното оцрнување на лидерите на опозицијата низ сите електронски и печатени медиуми, а со помош на парите на даночните обврзници, ДПМНЕ ја подели македонската политичка сцена на политички подобни и на опозициски непријатели на државата.

Во кампањата на власта се присутни две теми: историскиот успех на ДПМНЕ во раководење со државата во кој доминира соцреализмот и параноичните анатеми кон опозицијата и кон нејзините лидери. Притоа, се користат сите можни методи и средства. Се прекинуваат популарните турски серии и се наметнуваат анимирани филмови во кои се исмејуваат ликови на опозицијата, додека ликовите од власта бенигно играат по некоја епизодна улога. Но, тоа што се прикажува за опозицијата не е сатира, туку политичка порнографија. Во западните демократии карикатурите и сатирите се резервирани за власта. Во Македонија демократијата е сфатена обратнопропорционално. Кај нас и деонтолошкото кредо на политичкиот маркетинг „Зборувај убаво за себе - не споменувај го ривалот“ одамна е напуштено. Секоја акција на опозицијата се дијаболизира. Од осудата за „истрошени политичари“, преку „одбери си ја најомилената лага на опозиционерот од вкупно 1000“ до „шверцот со нафтата“ или „тие исто зборуваат веќе дваесет години“, комотно може да се создаде фестивал на антипозицискиот краткометражен филм. Овие слогани се само дел од негативната кампања на ДПМНЕ во изминатиот месец. Кога би се направила една компаративна анализа меѓу кампањата за дострелите на Владата и онаа за негативната кампањата на ДПМНЕ во изминатите две години, веројатно нивните пропорции би биле изедначени. За жал, аномалијата може да создаде други аномалии.

Со паралелното рекламирање на фрустрирачкиот национализам, политичарот директно или со помош на сопствените баритони и „интелектуалци“, квазиновинари, пропаганда, ја развива теоријата на заговор на „неспособниот“, на „предавникот“, на „криминогениот“, ако е потребно и на „гнилите“ ЕУ и НАТО. Со помош на медиумскиот монопол се дифузираат лажните информации со сериозен и ангажиран тон. Наспроти грешникот на опозицијата, ангелот на власта е претставен како безгрешен библиски пастир или водач на народот од типот на Александар Македонски. Водечката нишка на политичката параноја е продлабочувањето на агресивната перцепција кај народот за лица и настани од сегашноста и минатото врз кои се потпира ксенофобијата. Овој пат таа омраза не е сврзана за расата или религијата, туку е општа кон групи луѓе кои политички размислуваат поинаку. Разни „жртви“ на транзицијата го дополнуваат релјефот со своите антипротести кон опозицијата или кон здруженијата на потрошувачите како што е АМАН. Опишаниот меѓупартиски ксенофобичен рецепт создаде омраза на македонската политичка сцена на повеќе нивоа. Омразата меѓу политичките партии и нивното членство потсеќа на трибалистичките непријателства.

Неодамна во скопскиот суд дојде до развод поради меѓупартиска нетрпеливиот на брачните другари. Младите на две познати скопски семејства ја раскинаа свршувачката поради спротивставениот политички афинитет на родителите. ДПМНЕ-овци против СДСМ-овци, ДПА-овци против ДУИ-евци. Пријатели, познајници, комшии, роднини, кои оделе на исти слави, родендени, викенди, денес не ги отпоздравуваат своите некогашни пријатели поради различната политичка опција. Народот во Македонија се претвора во навивачка група од стилот на „комитите“, „чкембарите“, „балистите“. Се навива за секој низок удар. Параноикот го замислува сопствениот непријател како аморален, расипан, опасен и штетен за народот. Параноикот настојува да извлече профит од секоја ситуација и во својот ангажман ги користи сопствената позиција и монопол. Кога таквиот политичар ќе почувствува опаѓање на популарноста, тој запаѓа во длабока фрустрација и чувството на конспирација. Зарем Сталин пред смртта не ги ликвидира докторите Евреи кои му ја соопштиле тежината на неговата болест? И нашиве доктори сега се наоѓаат на отстрел само затоа што се повикале на демократското право - штрајк.

Според Хофстадер, не е потребно да сте параноик за да водите параноична политика. Секако, тајните се инхерентни на оваа политичка стратегија. Таа се наметнува или се урива. Засега политичката параноја во РМ успешно функционира, но, како и секоја болест, потребна и' е точна дијагнозата, способен лекар и добар лек. Засега власта се' уште си се смета за нормална.

(Авторот е универзитетски професор и член на ЛДП)

Наш став



Објавувањето колумни и мислења од надворешни автори е одраз на намерата на „Утрински весник“ да биде влијателен глас на заедницата. Но, напоменуваме дека не се согласуваме секогаш со ставовите што ги изнесуваат нашите колумнисти, особено кога станува збор за лични дисквалификации, етикетирања без основа и извртување на контексти со цел да се наштети на други личности од која било сфера. ���Утрински“ се оградува од таквиот речник и конотации и ги смета за непримерни во јавната комуникација.