Антипод

Инает со Иран

Димитар Чулев

Оние што ги сакаат теориите на заговор ќе речат дека како што Втората светска војна го извлече светот од Големата депресија, сега глобалистички лидери со маска на банкари, политичари, економисти бараат нова војна

Кога пред три години Барак Обама прими официјална честитка за инаугурација од иранскиот претседател Ахмединеџад, аналитичарите видоа златна можност за затоплување на односите со Иран по 30-годишна отворена студена војна. Тоа беше преседан што не се случил откако администрацијата на Џими Картер во 1980 година ги прекина односите со Исламската Република по „револуцијата“ на ајатолахот Хомеини во 1979 година.

Почетоците ветуваа. Обама уште во предизборието вети отворање дијалог со Иран без предуслови, почитувајќи го мислењето на истакнати американски експерти, академици и амбасадори кои побараа САД да ги напуштат повиците за смена на власта во Техеран и да почнат со долгорочна стратегија која ќе му обезбеди на Иран – „место на масата“.

Но, новата администрација во Вашингтон, како и онаа на Буш, остана загрижена околу иранската нуклеарна програма за која се смета дека, всушност, е проект со кој Техеран би го засилил својот воен арсенал и со атомска бомба. Иран смета дека има суверено право да одлучува што ќе прави на својата територија, но атомска бомба во раце на „нервозниот“ Ахмединеџад, кој бара бришење на Израел од блискоисточната карта, никогаш не бил гарант за стабилизирање на овој дел од светот. Но, битно беше двете страни најавија дека ќе ја напуштат жестоката реторика во која едната страна беше дел од „оската на злото“, а другата „голема Сатана“.

За жал, три години подоцна, работите се свртеа во обратен правец, а во изминатите недели дојдоа до драматична точка: Иран се закани со блокада на Ормуската Теснина, а Американците го испратија во Арапско Море носачот на авиони „Абрахам Линколн“.

Но, колку реално попустлив можеше да биде новиот американски претседател. Некои аналитичари сметаат дека во таборот на американските демократи на Иран не му забораваат дека токму Исламската револуцијата на Хомеини од 1979 година и заземањето на американската амбасада во Техеран (во која 52 заложници беа држени цели 444 дена) беше причина за уништениот претседателски мандат на Џими Картер. По губењето на изборите, демократите беа надвор од Белата куќа цели 12 години...

Но, има многу горчина и на страна на Иранците. Зад непријателскиот став кон САД и барањето на Ахмединеџад САД да се извинат за односот во изминатите 60 години, стои далечната 1953 година кога ЦИА по барање на американската и британската влада со „Операцијата Ајакс“ организираше државен удар за уривање на иранскиот премиер Мохамед Мосадек, политичар кој сакаше да ја национализира англо-иранската нафтена компанија (во тоа време најголема британска компанија). По успешниот удар и враќање на шахот Реза Пахлави во земјата, почнува период на „модернизација“ на Иран. Но, „вестернизацијата“ одеше премногу бргу и беше тешко сварлива за исламските конзервативци што резултираше со Исламската револуција есента 1979 година и со заложничката драма во американската амбасада, која почна на 4 ноември во организација на иранските „студенти“. САД и американските служби беа затечени, Картер одигра лошо кога во април 1980 година се обиде да ги извлече заложниците, при што загинаа осум американски војници. Администрацијата на Реган ја почитуваше одлуката на Картер со која на 7 април 1980 година беа прекинати сите дипломатски односи со Иран.

На 3 јули 1988 година, Американците по грешка урнаа ирански патнички авион над Ормуската Теснина. На летот 655 загинаа 290 цивили од кои 66 деца, а американските власти се обидоа да објаснат дека сметале оти авионот е воен и дека не одговарал на радиоповиците. Подоцна ќе се покаже дека цивилните авиони воопшто не користат воени фреквенции, а без многу врева САД во 1996 година исплатија 61.8 милиони долари на име компензација на семејствата на загинатите. Пролетта 2003 (кога почна и инвазијата во Ирак), официјален Техеран, наводно, тајно им понудил „голема спогодба“ на САД, која требаше да помогне во расчистувањето на „недоразбирањата“ меѓу Иран и САД, како што е поддршката за Хамас и Хезболах, шиитското влијание во Ирак, проблемот со нуклеарната програма на Иран...

Трита Парси, автор на книгата „Тајните договори на Израел, Иран и САД“, изнесува детали како пропаднала таа иранска понуда. „Чејни и Рамсфелд беа оние што осигураа Вашингтон да ја отфрли мајската понуда на Иран за почнување на нуклеарната програма, да го заузда Хезболах и да соработува против Ал Каеда“, ги пренесува авторот зборовите на Лоренс Вилкерсон, шеф на персоналот на тогашниот американски државен секретар, Колин Пауел.

Прашање е дали доколку поминеше таа спогодба, настаните на Блискиот Исток сега ќе имаа поинаков тек. Арапските земји, каде што до ланската Арапска пролет слободното дејствување на исламистите беше строго контролирано сега се вртат кон она што ајатолахот Хомеини им го понуди тоа уште во почетокот на 1980-тите: формирање „Алахови држави“ и тоа таму (Египет, Тунис) каде што организациите од типот на Муслиманското братство беа ставени во политичко „подземје“. Во Либија без Гадафи племенските судири се во тек и тоа многу личи на безвластието во Ирак.  Некогашната социјалистичка џамахирија на „автократот“ Моамер се движи кон хаос.

Но, катаклизма ќе биде војна со Иран? Ниеден аналитичар, експерт, авторитет кој држи до себе не сака ни да претпостави кои би биле последиците. Поранешниот инспектор за оружје на Обединетите нации Ханс Бликс, кој се судри со американските власти во врска со војната во Ирак, вели дека се сомнева оти Вашингтон ќе го нападне Иран, првенствено поради замореноста на американскиот народ од воените авантури... Повеќето Американци не се за војна, но испитувањата покажуваат дека ќе поддржат војна со Иран ако тоа е она што е потребно да се запре Техеран од изградба на нуклеарна бомба.

Иако има сличности со ситуацијата во Ирак пред воената интервенција и актуелниот нуклеарен спор со Иран денес, проблем се „големите различности“: Ирак во 2003 година беше на колена. Меѓународната агенција за атомска енергија имаше над 700 проверки, но во Ирак не најдоа оружје за масовно уништување. Но, Иран под притисок може својата мирнодопска атомска агенда да ја сврти во воинствен правец. Паралелно, се создава амбиент дека изразито исламистичката држава каде што владее шеријатот и со која владее претседател кој сака да го збрише Израел од блискоисточната мапа е многу непредвидлив. Особено со атомска бомба.

Како што пренесоа медиумите деновиве, од Советот за безбедност во Kремљ тврдат дека „Израел ги турка Американците кон сценариото за воена ескалација на конфликтот. А соочени со воени акции против нив, не може да се отфрли можноста Иранците да ја спроведат својата закана за запирање на извозот на саудиската нафта низ Ормуската Теснина“.

Во САД постои стравување дека Израел, кој претходно бомбардираше цели во Ирак и во Сирија, би можел да притисне и на „атомското“ копче за напад на Иран. Иако никогаш не призна, јавна тајна е дека Израел има атомски боеви глави... Иран е потписник на Протоколот за неширење атомско оружје, Израел – не.

Московска „Независимаја газета“ пишува дека за годинава руската армија планира годишна вежба под наслов „Кавказ 2012“ која ќе била поголема од вообичаените и која ќе се базира на премисите на опасност од војна што би стартувала со напад на Иран... и која брзо би се раширила. Евентуална војна брзо би ескалирала надвор од контрола и голем дел од светот ќе се соочи со економска стагнација која ќе води кон бездна. Што ќе стори Обама?

Оние што ги сакаат теориите на заговор ќе речат дека како што Втората светска војна го извлече светот од Големата депресија, сега глобалистички лидери со маска на банкари, државници, политичари, економисти бараат нова војна...