Си велам

Нова офанзива за името

Ерол Ризаов

Македонија страхува од себе да ја изнесе Грција на виделина

Дали влегуваме во нова дипломатска офанзива за симнување на грчката блокада за нашите евроатлански интеграции или повторно учествуваме во јалови политички маневри. Според она што допира до јавноста, и двете страни се обвинуваат меѓусебно дека се некооперативни и дека другиот е тој што не е подготвен за заеднички прифатливо решение за името на Република Македонија. И по последните средби на преговарачите Василакис и Јолевски со Нимиц во Њујорк, двете страни побрзаа да ја смират сопствената јавност со тоа што соопштија дека нема ништо ново. Разговорите на Филип Рикер со државниот врв на Македонија, овој пат како значаен функционер на Стејт департментот, кој одлично го знае проблемот, не и' понудија на јавноста ништо невообичаено и повеќе од добро познатите објаснувања дека членството во НАТО и почнување на преговорите со ЕУ зависат од заедничкото решение кое треба со преговори да го најдат Грција и Македонија. Што значи тоа одамна знаат сите. Со други зборови, тоа значи дека решение нема и дека останува статус кво ситуација на наша штета.

Од друга страна, вкупните економско-политички состојби во Европа, соочување со нова кризна и неизвесна година, почнатата предизборна кампања и претседателските избори во Америка, блиски парламентарни избори во Грција со предвидлив исход да победат грчките патриоти и Самарас, сето тоа кажува дека мали се надежите за некаков позитивен исчекор, а речиси никакви за прифатливо решение од кое ќе бидат задоволни двете страни. Меѓутоа, во политиката се случуваат крупни работи кога најмалку и се очекуваат. Тогаш, најлесно се пребродуваат сите отпори кои се главната пречка за компромис, особено при тешки ирационални меѓудржавни спорови каков што Грција и' наметна на Македонија.

Дали овојпат има нешто што влева надеж дека тајната дипломатија подготвува пресврт и покрај црните облаци. Македонскиот премиер веќе јавно се изјасни дека е реалист и со голема доза на резигнација и со убави народни поговорки и' објасни на македонската јавност дека кај што има сила нема правда и дека големите сили се целосно незаинтересирани за решавање на проблемот. Македонскиот пат до ЕУ и до НАТО стана голгота, дозна едно утро нашиот премиер и стана реалист на изненадување на неговите поддржувачи и критичари. Поддржувачите ги фати јанsа дека, сепак, на повидок е „разумен компромис“, ако веќе нема излез и ако така мисли Груевски. А, критичарите се најдоа во небрано бидејќи популизмот на премиерот и неговите труби ги прогласија за предавници и грчки платеници иако со години го зборуваат истото што го кажа премиерот откако ја дозна вистината и стана реалист. Тоа ти е судбината на првите петли.

Во секој случај, тоа беа изненадувачки и невообичаени изјави на нашиот премиер особено на меѓународен план кога Америка и Европа се во нова дипломатска активност по којзнае кој пат да видат кој навистина го спречува процесот на договарање меѓу Грција и Македонија за заеднички прифатливо решение како што тврдат дека сакаат двете страни. Иако има десетици цврсти докази и аргументи дека Грција е таа која не сака никакво решение кое ќе овозможи Македонија да стане рамноправна членка на НАТО и ЕУ, па дури нема да го прифати ни сопствениот ултиматум за име со географска одредница, македонската политичка елита не изгради стратегија како тоа да му го презентира на светот само поради опасноста да не се загуби некој поен на домашен терен во битката за власт. И згора на тоа правиме глупави непотребни фаули, кои Грците ги добиваат како нарачка секогаш кога се во тесно пред притисокот на големите сили дека тие се главните виновници за блокираните преговори со Македонија. Некогаш тоа се тоните бронза за споменици на античките јунаци, некогаш имињата на стадионите и автопатот, аеродромот, некогаш античката архитектура и релјефите на Триумфалната порта, некогаш се тоа провокативни вербални популистички изјави на функционери, некогаш се веат знамиња од кои сме се откажале, а некогаш ја погребуваме Грција во карневалска пародија која на грчките шовинисти им е добредојдена. Се разбира, сите овие наши реакции на грчката ригидна политика не се суштина на проблемот, сепак тие пред светската јавност и пред големите сили ни нанесуваат непроценливи штети и се главна пречка да се лоцира Грција како единствен виновник за запрените евроатлански интеграции на Македонија.

Како може Грција да се изнесе на виделина пред светската јавност дека не прифаќа ниту едно решение, дури ни сопствениот ултиматум во врска со уставното име на Р. Македонија. Нашата стратегија, која ја немаме на ниво на парламент како заеднички консензус на сите релевантни политички партии, мора да почива на фактот дека навистина поддржуваме разумен компромис и заеднички прифатливо решение за името на Република Македонија. Тоа го прифаќа нашиот државен врв во разговори во четири очи, но не може тоа јавно и гласно да го соопшти. Веќе е сосема јасно на сите дека по пресудата на Меѓународниот суд на правдата Македонија прифаќа членство во НАТО и почнување на преговори со ЕУ со референцата Поранешна Југословенска Република Македонија како што предвидува и Привремената спогодба. Исто така, јасно е преку изјавите на нашите највисоки државни функционери дека нема преговори за националниот идентитет и јазикот, што практично остава простор дека се подготвени за извесни промени на името за меѓународна употреба со некаква географска или поинаква додавка. Главниот проблем останува кога е во прашање употребата на уставното име дома. Македонската страна ако соопшти вакви ставови пред големите сили и пред Нимиц и ОН погласно и похрабро светот ќе го види вистинското лице на Грција, која веќе со Кипар направи слична светска измама. Позицијата на Македонија тогаш би била многу посилна отколку по Хашката пресуда. Несреќата е во тоа што популизмот на кој јаваше оваа влада и кој и' донесе повеќе изборни победи со наводно тврдиот став кон Грција и со потрагата по пославно античко минато толку длабоко навлезе во свеста на мнозинството граѓани што сега стануваат голема пречка за стратешки одлуки кои можат да бидат во прилог на Македонија.

Ако навистина сакаме да му покажеме на светот дека нема решение на проблемот само поради Грција и нејзината шовинистичка и националистичка политика кон еден сосед кој не преставува никаква опасност, тогаш тоа треба храбро да му го покажеме со тоа што сме подготвени со Грците да се сретнеме на половина пат. За тоа е неопходна бриселска гаранција оти Грците се' што ќе им понудите го присвојуваат како добиена позиција и почнуваат со нови барања. Половина пат за нас значи фер и изедначени позиции ако го отворат веднаш патот за членство во НАТО и почнување на преговорите со ЕУ со референцата БЈР Македонија. Така би се деблокирале процесите за европеизација на Македонија. Од друга страна, нашиот дел од половината на патот би значел на денот на приемот во рамноправно членство во ЕУ, Македонија да ја прифати географската додавка на уставното име за употреба во меѓународната комуникација. Ако и по ова Македонија нема поддршка од големите сили, време е да си го бараме чарето.