10.10.2012, 12:03 Македонија доби и препорака и услов
Филе: Не правиме компромис со барањата за добрососедство и со прашањето за името, туку напротив ги засилуваме
Слободанка Јовановска
„Европската комисија по четврти пат препорачува отпочнување преговори за прием на бившата југословенска Република Македонија во Европската унија“.
Вака еврокомесарот Штефан Филе го најави денеска извештајот за прогресот на нашата држава годинава, користејќи го нашиот најсилен аргумент како свој - дека Македонија не може вечно да чека пред вратите на Унијата.
„Ние мораме да покажеме дека европската перспектива на земјата е реална. Силно веруваме дека придвижувањето на процесот во следната фаза ќе го одржи темпото на реформите , ќе го намали ризикот од враќање назад во некои процеси и ќе ги зајакне меѓунационалните односи. Суштински е добрососедските односи да се одржат и да се договори заедничко прифатливо решение за прашањето околу името под покровителство на ОН. Одлуката на Европскиот совет да отвори преговори за прием ќе помогне да се создадат услови за изнаоѓање решение. Европската комисија е подготвена да презентира преговарачка рамка која ќе ја земе во предвид потребата да се реши прашањето со името во раната фаза на процесот на пристапување“, изјави Филе пред Европскиот парламент.
И покрај ваквата позитивна вест, во државниот врв се демонстрираше стратегија на „мачка и глушец“, па за првпат не беше најавено кога и дали претседателот на државата и премиерот ќе го примат извештајот на Европската комисија од евроамбасадорот Аиво Орав. Причината беше што до објавувањето на извештајот не знаеја со сигурност дека внатре ќе биде содржан и зборот „македонски“, а некои од нив веќе најавија дека без тој збор нема да го примат. Известувачот Ричард Ховит сепак прв ја проби веста во ЕП, поздравувајќи го еврокомесарот што ја прифатил неговата препорака и во својот извештај споменува „македонски“. Подоцна на прес конференција тоа го потврди и Филе, и тоа дека го сторил двапати во извештајот, од кој пак се виде дека се однесува на „македонска влада“ и на „македонски институции“, но немало волја или прилика да се опише така нашиот јазик или мнозинскиот народ. Ваквата драма, сепак, немаше сила да ја фрли во втор план веста дека ЕК силно инсистира Македонија да добие преговори, но и втората - дека името и формално ни стана услов за прием, иако не се бара веќе како услов за почеток на преговори. Дека реално, наградата е стигната, но стигна и цената, и дека ЕК е подготвена да ги прифати барањата на нашиот државен врв да имаме паралелно и преговори за името и преговори за ЕУ, со рок до кога може да трае тоа. Иако оваа препорака треба да помине во декември на самит на ЕУ, создадена е атмосфера дека зад тој став стои цврсто Брисел, а нашата влада нема каде да бега.Во тој контекст Филе пред европарламентарците практично го поздрави и грчкиот меморандум.
„Тоа беше чекор, и тоа важен чекор.Се надевам дека реакцијата од Скопје ќе осигура дека меморандумот ги рефлектира интересите на двете страни и дека ќе има конструктивен ангажман на политичарите во двете земји кој ќе овозможи, со ова прашање и со други чекори што ќе следат, да се искористи предноста од она што го нуди Европската комисија. ЕК на никој начин не прави компромис со добрососедските односи и со прашањето за името.Напротив, верува дека ја јакне оваа точка велејќи дека решението на прашањето во раната фаза на процесот на пристапување ќе биде му погодува на тој процес.Во заклучоците и препораките нагласивме дека е време , откако го објавивме сега извештајот до декемврискиот самит,да продолжи политиката на дијалог и на разговори со цел предлогот на ЕК да биде конструктивен придонес за да се справиме конечно со ова прашање важно за да БЈРМ оди напред“, изјави Филе пред европарламентарците. Да биде поуверлив, Филе нагласи дека за ова прашање се консултирал и со Атина и дека притоа спорот за името го ставил во контекст на наредното претседатвање на Грција со ЕУ и потребата да даде свој придонес за евроинтеграцијата на Западниот Балкан.
Неофицијално, зад затворена врата, Филе рекол дека ако не се реши спорот во раната фаза на преговорите, тоа ќе има влијание на нашата евроинтеграција, без да каже какво. Притоа тој нагласил дека ЕК никогаш досега не рекла дека решавањето на ова прашање е услов за почеток на преговорите, но сега за првпат јасно го кажува тоа, и тоа практично од заклучоците од третата рунда дијалог на високо ниво со Македонија, зад кои застанал лично премиерот Никола Груевски, а тој став стоел и во заедничкиот текс во весникот „Дневник“, иако македонската јавност тогаш се замајуваше со други аспекти. Како што се дознава, Филе нагласил дека јазикот во извештајот годинава се разликува значајно од лани, кога реформскиот процес не одел во вистински правец и со вистинска брзина. Како постигнување на дијалогот тој го посочил и исчезнувањето на националистичката реторика во земјата и вртењето повторно кон европската агенда, аргументи што ги „продаваше“ пред се на европската публика, за да му успее препораката.Индиректно, како што се дознава, тој си признал дека реформите не се покажале како доволни и дека добрососедските односи се важен елемнт за да Македонија продолжи со евроинтеграцијата, што било причина јасно да го кажат тоа.На прес конференцијата пред новинарите еврокомесарот и ја засили реториката, изјавувајќи дека репшение за името „мора“ неизбежно да се најде.„Тукушто докажав дека можете нешто да направите, и тоа го правите четвртии пат“ - ни се обрати директно еврокомесарот со израз на голема самодоверба, практично сугерирајќи дека и решавањето на спорот не е невозможна опција, кога тој веќе успеа да ги убеди сите, а пред се Грција, да ја тргне блокадата на Македонија, иако одлуката треба да се официјализира сепак на Европскиот совет.Ако Македонија добие преговори во декември, практично ќе се најде со статусот на Турција, која вчера доби петнаесетти извештај за прогрес, има отворени 20 преговарачки поглавја а затворено само едно. Дали е тоа и наша иднина или не, ќе зависи од нас, при што Филе јасно кажа дека сега имаат на располагање и моѓ да ги забават па и да ги запрат преговорите со некоја од земјите, ако тоа што го барале и што било главен услов не се остварува. Истата порака се однесува и на Србија околу Косово , па Македонија во тој процес не е ексклузивна. На прашањето на новинар како мисли да ја убеди Атина да го смени ставот за блокирањето на Македонија, Филе главно го повтори претходниот став дека не прават компромис за да доведе до нерешавање на спорот, туку обратно, и дека тоа е расчистено во ЕУ. „Имаме добра причина да кажеме дека со наоѓање решение во раната фаза ќе се создаде попогодна клома да се справиме со ова прашање. Владата и премиерот (на Грција) гледаат добро на оваа вежба“, порача Филе кажувајќи и јавно дека премиерот Никола Груевски го прифатил тоа исто така преку заедничкиот текст во „Дневник“, кој како што рече „на вистински начин ја нагласил важноста на добрососедските односи“.Тука отиде и подалеку во оценките, па рече дека 11 години по Охридскиот договор се гледа дека има обновени тензии на меѓуетнички план а евроинтеграцијата е рамката која го држи заедно меѓуетничкото ткиво во Македонија.За да го објасни новиот пристап кон спорот, тој нагласи дека една од научените лекции во Брисел е дека овој процес не може да се постигне само со штиклирање на обврските, туку треба и вистинска трансформација.„Не можеме да го оставиме ова прашање за крајот на процесот“, нагласи тој, и овојпат опишувајќи го ток рок како рана фаза, без прецизно да се дефинира датум или период, или пак до кога се сметаат преговорите така. Според него, Брисел го почитува меморандумот на Атина, но добро е и Македонија да ги преточи своите идеи во него, за да се создаде погодна атмосфера за решавање. индиректно тој отвори на крајот уште една дилема - дали ЕУ ги презема преговорите од ОН- нафрлајќи дека ова што го предлага ЕК, и за што ќе излезе со дополнителна преговарачка рамка, „е компатибилно со процесот во ОН“.
Македонија вчера беше најсветлата точка на Филе и со неа почна прес соопштението на неговиот кабинет. За разлика од лани, годинава тој со многу насмевка и шарм, па и холивудски тон, ги редеше одлуките за нас и другите во регионот. Во кратки црти, освен Македонија чекор напред отиде само косово, кое доби најава за започнување преговори за Спогодба за асоцијација и стабилизација, а Албанија доби најава за можен кандидатски статус во иднина ако ги оствари преостанатите задали што се бараат од неа. Србија исто така доби најава за преговори за прием ако оствари “видливо и одрѓливо подобрување на односите со Косово претходно“, Црна гора веќе има преговори а БиХ остана земја „изгубен случај“ бидејќи оценката беше дека резултатите што ги постигнала се далеку под очекувањата на Брисел. |
