Кина е најголем добитник во Авганистан

Пекинг не е подготвен да влета во каков било вакуум создаден од повлекувањето на странските сили во 2014 година, но пресвртот кон Авганистан е во тек

Повеќегодишниот набљудувач на конфликтот во Авганистан, Кина почнува да се вклучува привлечена од огромните рудни ресурси, но додека странските сили под водство на Американците се подготвуваат за повлекување, Пекинг е загрижен дека каков било хаос по 2014 година може да ги охрабри исламистите.

Поддржувана од САД и другите западни влади, кои на азискиот гигант гледаат како на стабилизирачки фактор, Кина може да биде краен добитник во Авганистан, а не проли крв, ниту пак пр��жи помош.

Меѓутоа, безбедноста, поточно нејзиниот недостиг, останува најголем предизвик. Кинеските компании веќе се ангажираа околу три инвестициски проекти вредни милијарди долари, но нема да одат напред ако околностите не станат безбедни.

Иако не делува дека Кина е подготвена да влета во каков било вакуум настанат со повлекување на странските сили, пресвртот кон Авганистан е во тек.

Пекинг минатото лето потпиша договор за стратешко партнерство со таа земја разрушена од војната. Тоа во септември беше проследено со посетата на Кабул на висок функционер од безбедноста, прв висок функционер на кинеската влада по 46 години и со најавата дека Кина ќе обучува 300 авганистански полицајци.

Кина исто така покажува подготвеност да помогне на преговорите за мир додека НАТО се подготвува на повлекување до крајот на 2014 година.

Растечката економска моќ очигледно на Кина и овозможува нова улога и поголемо влијание во глобалните дејности. Успехот, иако не е загарантиран, може да значи голема корист за земјата гладна за суровини, која сака да ја зачува стабилноста во регионот Синјанг.

- Ако сте способни да сметате на горе-доле стабилна состојба во Авганистан, и ако стане уште една релевантно нормална држава на централна Азија, Кина ќе биде природен добитник – вели Ендрју Смол, експерт за Кина во Германија на Маршаловиот фонд во САД, американски истражувачки институт.

– Кина е единствен играч која може да обезбеди ниво на инвестиции неопходно за успех на Авганистан.

Во текот на претходната деценија цветаше кинеската трговија со соседните земји на Авганистан кои се богати со суровини. На Туркменија трговијата со Кина претставува 21 отсто од бруто производот во 2011 година, додека според анализите на ММФ пред една година изнесувало само 1 процент.

Соодветниот број за Таџикистан е 32 отсто од БДП, а спротивно на 12 проценти во 2006. Кинеската трговија со Авганистан е скромни 1,3 проценти од неговиот БДП од 2011 година.

Гледајќи кон рудните резерви на Авганистан проценети на 1.000 милијарди долари, кинеските компании собираат права на вадење на големи количини на бакар и јаглен, а први по една деценија добија концесија за експлоатација на нафта. Кина исто така е заинтересирана за големи резерви на литиум кој се користи во поширок распон од батерии до нуклеарни компоненти.

Кинезите покажуваат интерес за инвестирање во хидропотенцијали, земјоделство и градежништво.

Ванг Љан, експерт за Централна Азија на Универзитетот во Пекинг, забележува дека Кина е историски поврзана за Авганистан, бидејќи тој е раскрсница на Азија.

- Неоспорно е дека Кина сноси одговорност што учествува во политичката и економската обнова на Авганистан.

Стабилен Авганистан, вели Ванг, е од витално значење за безбедноста на Синјанг, на западот на Кина, каде исламистичките милитанти бараат независност. Некои добија заштита и обука во Пакистан и долж неговата граница со Авганистан. Пекинг стравува од хаос или победа на талибанците.

Вашингтон го охрабрува Пекинг да ги зајакне инвестициите и испраќањето помош за Авганистан и учеството на Кина во различни мировни иницијативи, вклучувајќи го и форумот Пакистан-Авганистан-Кина што се одржа минатиот месец по втор пат.

Дауд Морадијан, кој е шеф на авганистанскиот Институт за стратегиски студии во Кабул, соопшти дека Кинезите трговуваат претпазливо - свесни за недостигот на експертиза во комплексен политички терен што беше стапица за многу од големите сили.

"Кинезите се двосмислени. Не сакаат талибанците да се вратат на власт и се загрижени дека тие би можеле да го пополнат вакуумот по 2014 година, но не ги сакаат и американските војници во нивното соседство. " (АП)